نمونه سوالات درس 12 مطالعات ششم

 چرا فرهنگ و هنر در دوره ی صفویه شکوفا شد؟

پرسش های متن 

1- در اوایل قرن دهم هجری اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران چگونه بود؟

در اوایل قرن دهم هجری، اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران نابسامان بود. حکومت قدرتمندی در کشور وجود نداشت و هر بخش آن در اختیار حکومتی بود. 

2- مشهور ترین پادشاه صفوی کیست و کجا را به پایتختی انتخاب کرد؟

شاه عباس است و اصفهان را به پایتختی انتخاب کرد.

3- عصر صفویّه چونه عصری در دانش و هنر معماری ایر ان است؟

عصر صفویّه عصر شکوفایى دانش و معمارى هنر در ایران است. بسیارى از دانشمندان، نویسندگان و هنرمندان در این دوره ظهور کردند

فعالیّت 1 

کاربرگه ی شماره 14 کتاب کار را انجام دهید.

4- دلایل گسترش هنر و معماری در دوره صفویّه را نام ببرید؟

1- وجود حکومت قدرتمند و یکپارچه

2- رونق تجارت 

3- برقراری امنیّت در راه ها و شهر ها 

4- حمایت از هنر مندان 

5- صفویان چگونه حکو متی یک پار چه و قدرتمند به وجود آوردند؟

صفویان توانستند مخالفان خود را در داخل کشور سرکوب کنند. آ نها با دشمنان قدرتمند

خود مانند عثمانی ها در غرب و ازبکان در شرق نیز جنگیدند و پیروزی هایی به دست آوردند. 

بدین ترتیب آ نها حکومتی قدرتمند و یکپارچه به وجود آوردند.

6- کالاهای مهم صادراتی ایران در دوره صفویّه چه چیز هایی بود و از چه راهایی انتقال می یافت؟

کا لاهای صادراتی مهم ایران در آن زما ن، ابریشم و پارچه های زربفت و سنگ های قیمتی

و خشکبار بود. که هم از راه خشکی با کاروا نها و هم از راه دریا با کشتی به کشو رهای دیگر فرستاده می شد.

7- چه عاملی سبب شد که در دوره صفویّه کاروان ها با آسودگی سفر کنند؟

حکومت صفویّه به ساختن را هها و کاروانسراها اهمیّت زیادی می داد. صفویان امنیّت را در را هها و شهرها برقرار کردند 

و همین امنیّت باعث می شد تا کاروا نها با آسودگی سفر کنند.

8- درآمد حکومت صفوی و مخارج شاه و درباریان چگونه تامین می شد؟

درآمد حکومت و مخارج شاه و درباریان از راه مالیا تهایی که از ولایات می گرفتند، تأمین می شد. 

کشاورزان، بازرگانان وصنعتگران و همه ی مردم مجبور بودند بخشی از درآمد خود را به مأموران حکومت بدهند.

9- در گذشته جهانگردان به چه دلایلی سفر می کردند؟

برای آشنایی با شهرهای دیگر و مردمان آ نها یا به قصد زیارت یا تحصیل علوم دینی و

گاهی نیز بعضی حکومتها، افرادی را به سفرهای دور و دراز به کشو رهای دیگر روانه

می کردند تا اطلاعاتی از آن کشو رها به دست بیاورند.

10 – سفر نامه چیست؟

بسیاری از این جهانگردا ن، دید هها و شنید هها و خاطرات خود را از سفرهایشان می نوشتند

و گاهی با نقّاشی نیز تصویر می کردند.به این نوشته ها سفر نامه می گویند.

11- موسس سلسله ی صفویّه چه کسی بود؟

شاه اسماعیل 

12- چند تن از هنرمندان داشنمدان ونویسندگان عصر صفوی را نام ببرید؟

کمال الدین بهزاد – علیرضا عباسی – شیخ بهایی – علّامه مجلسی 

13- کدام شهر ها پایتخت های دوره صفوی بودند؟

تبریز – قزوین - اصفهان 

14- صفویان کدام مذهب را مذهب رسمی ایران کردند؟

مذهب شیعه را 

فعالیت 2.

به طور گروهی روی یک برگه ی کاغذ، نمودار علت و معلول را رسم کنید.

سپس علل رونق هنر ومعماری در دوره ی صفویّه را روی آن به طور خلاصه در محل مناسب بنویسید 

فعالیت 3. 

کاربرگه ی 16 و 15 کتاب کار را تکمیل کنید.

1- آیه 11 سوره انعام ما را به چه چیزی سفارش می کند؟ 

(ای پیامبر به مردم) بگو: در زمین سفر کنید. 

2- پیامبر درباره سفر کردن چه فر موده اند؟ 

سفر کنید، تا سالم بمانید. 

3- نماز مسافر چگونه است و به آن چه می گویند؟ 

مسافر باید نمازهای چهار رکعتی ظهر، عصر و عشا را دو رکعتی بخواند. به این کار شکسته خواندن نماز گفته می شود. 

4- چه مواقعی می توانیم نماز شکسته بخوانیم؟ 

اگر کسی تصمیم داشته باشد به جایی برود که از محلّ سکونتش، بیش از 22 کیلومتر فاصله دارد، 

باید نمازش را شکسته بخواند. این در صورتی است که بخواهد کمتر از ده روز آنجا بماند؛ امّا اگر 

بداند ده روز یا بیش تر در آن مکان می ماند، دیگرنمازش شکسته نیست و از همان اوّل باید نماز را کامل بخواند. 

5- کدام مسافرمی تواند روزه بگیرد و کدام مسافر نمی تواند؟ 

مسافری که نمازهای چهار رکعتی را شکسته می خواند، نباید روزه بگیرد ولی مسافری که نمازش را کامل می خواند، باید در سفر هم روزه بگیرد. 

6- حکم روزه برای مسافری که پیش از ظهر یا بعد از ظهر سفر خود را آغاز کند چیست؟ 

اگر روزه دار بعد از ظهر مسافرت کند، روزه اش درست است و اگر پیش از ظهر مسافرت کند، روزه اش باطل می شود. 

7- اگر مسافر بعد از ظهر به محل سکونتش برسد روزه او چگونه خواهد بود؟ 

اگر مسافر بعد از ظهر به محل سکونتش برسد، نمی تواند آن روز را روزه بگیرد. ولی اگر پیش از ظهر برسد،چنان چه کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده است، باید آن روز را روزه بگیرد. 

8- حکم کسی که به خاطر مسافرت نتوانسته است روزه بگیرد چیست؟ 

کسی که به خاطر مسافرت نتوانسته است روزه بگیرد، باید پس از ماه مبارک رمضان قضای آن ها را بجا آورد،یعنی به تعداد روزهایی که روزه نگرفته است، روزه بگیرد. 

گفت و گو کنید 

خانواده ی سعید در تهران ساکن هستند.در موارد زیر، نماز سعید شکسته است یا کامل؟ 

- آن ها به همراه پدر و مادر خود برای زیارت امام رضا (علیه السّلام) به مشهد رفته اند و می خواهند7 روز در آنجا بمانند. شکسته 

- با خانواده ی خود، 5 کیلومتر از شهر برای تفریح خارج شده است. کامل 

- برای دیدن مادر بزرگ به اصفهان رفته اند و قصد دارند دو هفته آنجا بمانند. کامل

1- چه عواملی باعث تفاوت در نوع لباس می شود؟

موقعیت های مختلف، گروه های مختلف اجتماعی و شغلی، فصول مختلف سال و نواحی مختلف آب و هوایی، اقوام مختلف

2- برای تفاوت لباس در موقعیت های مختلف چند مثال بزنید.

لباس منزل ما با لباس مدرسه و لباس مهمانی و لباس ورزش فرق دارد، هم چنین در مراسم مختلف لباسهای خاصّی می پوشیم، مثلا در عزاداری امام حسین (ع) لباس سیاه به تن می کنیم.

3- تفاوت لباس گروه های مختلف اجتماعی و شغلی بسته به چیست؟

لباس این گروه ها بسته به کار و نقش آنها در اجتماع، متفاوت است و از روی لباس این گروه ها به شغل و حرفه ی آن ها پی می بریم.

4- چرا در زمستان بیش تر از رنگ های تیره و در تابستان از رنگ های روشن برای لباس هایمان استفاده می کنیم؟

زیرا رنگ های تیره نور خورشید را بیش تر و رنگ های روشن نور خورشید را کم تر به خود جذب می کنند.

5- وجود مناطق مختلف آب و هوایی در کشور ما چگونه باعث تفاوت در نوع پوشاک مردم می شود؟

در کشور عزیز ما تنوع آب و هوایی وجود دارد. در بعضی جاها آب و هوا گرم و خشک، در بعضی جاها سرد و در بعضی مکان ها گرم ومرطوب و در بعضی نواحی معتدل است و این باعث تفاوت در نوع پوشاک مردم مناطق مختلف می شود.

6- چند نمونه از اقوام ایرانی را که لباس های مخصوص به خود دارند، نام ببرید.

فارس، ترک، لر، گیلک، کرد، بلوچ

7- چگونه در گذشته می توانستند با دیدن یک فرد حس بزنند که او اهل کدام منطقه ی ایران است؟

لباس های محلّی در گذشته بیش تر مورد استفاده قرار می گرفتند، از این رو در قدیم از روی شکل لباس یک نفر می توانستند حدس بزنند او اهل کجاست.

8- برای ثابت ماندن برخی از جلوه های لباس در طی زمان یک مثال بزنید.

با دقّت در تصاویر دوره های مختلف تاریخی می بینیم مردان همواره سرپوشی مانند تاج، انواع کلاه، عمامه، دستار و نظایر آن داشته اند.

9- پوشاک مردم در نواحی مختلف آب و هوایی از نظر... شکل...،... جنس... و... رنگ... با هم فرق می کند.

10- امروزه لباس های محلّی اغلب در... مراسم... یا... جشن های خاص... پوشیده می شوند.

11- در موزه ی... مردم شناسی... می توانیم انواع لباس های محلّی را مشاهده کنیم.

12- در زمان های گذشته گروه های مختلف اجتماعی مانند... شاهزادگان،...

روحانیون... و... نظامیان... لباس های مخصوص به خود می پوشیدند.

فعالیت (3)                                            صفحه 81

به نظر شما چرا لباس های محلّی را در موزه ی مردم شناسی حفظ و نگهداری می کنند؟

زیرا لباس قسمتی از فرهنگ و هویبت ماست. با نگه داری لباس های محلّی در موزه ی مردم شناسی در واقع فرهنگ، گذشته و تاریخ اقوام مختلف ایرانی را حفظ می کنند.

1- امروزه بیش تر مردم پوشاک مورد نیاز خود را از کجا می خرند؟

به صورت آماده از فروشگاه های مختلف می خرند.

2- کارگاه های تولید لباس برای چه به وجود آمدند؟

با گذشت زمان و افزایش جمعیت، چون دیگر یک با چند خیاط نمی توانستند نیازهای تعداد زیادی از مردم را برآورده کنند، کم کم این کارگاه ها برای تولید لباس به تعداد زیاد به وجود آمدند.

3- «تولید انبوه» را تعریف کنید و یک مثال بزنید.

به تولید یک کالا به یک شکل و به تعداد زیاد «تولید انبوه» می گویند.

امروزه کارگاه های تولید لباس، تولید انبوه دارند.

4- پارچه ی مورد نیاز کارگاه های تولید لباس چگونه تولید می شود؟

پارچه از نخ درست می شود. نخ ممکن است طبیعی یا مصنوعی باشد. پس از تولید نخ در کارخانه های نخ ریسی، نخ ها به کارخانه ی پارچه بافی (نسّاجی) فرستاده می شود.

5- در کارگاه تولیدی لباس وظیفه ی «برش کار» چیست؟

«برش کار» از روی الگوهایی که دارد، پارچه ها را می برد، اگلوها که با

شماره مشخص می شوند در اندازه های مختلف و برای افراد با قد و وزن مختلف

تهیه می گردند.

6- در کارگاه تولیدی لباس وظیفه ی خیّاط های مخلتف چیست؟

هر یک از آنها یک بخش از لباس را می دوزند. برای مثال یک نفر فقط آستین می دوزد و لباس ها را به دیگری می دهد. نفر بعدی یقه ها را متّصل می کند و فرد دیگری دکمه و زیپ به لباس می دوزد.

7- خطّ تولید چیست؟

همه ی کسانی که در کارگاه مشغول به کار هستند، بخشی از کار تولید را انجام می دهند تا کالا به صورت نهایی آماده شود. به این همکاری «خط ّ تولید» گفته می شود.

8- لباسی که انتخاب می کنیم چگونه می تواند با باورهای دینی ما تناسب داشته باشد؟

لباس باید پوشش مناسب را برای یک زن یا مرد مسلمان در موقع حضور افراد نا محرم فراهم کند. رعایت حجاب و عفاف موجب وقار و متانت شخص می شود.

9- در هنگام خرید لباس چگونه لباسی را باید انتخاب کنیم؟

لباسی که هم جنس آن خوب باشد و هم از نظر قیمت مناسب باشد، یعنی با بودجه ی ما تناسب داشته باشد.

10- بودجه یعنی چه؟

بودجه یعنی مقدار پولی که می توانیم برای انجام یک کار یا خرید یک چیز بپردازیم.

11- بهتر است به چه نکاتی، قبل و در هنگام تهیه و خرید لباس توجّه کنیم؟

برای خرید آن پول توجیبی مان را پس انداز کنیم.

در شست و شوی لبا هایمان با خانواده همکاری کنیم.

در هنگامی که ضرورت ندارد لباس جدید نخریم و با تعمیر لباس های قدیمی از آن استفاده کنیم.

لباس های ایرانی بخریم و بپوشیم و آن را متناسب با باورهای دینی انتخاب کنیم.

در هنگام خرید لباس پرس و جو کرده و قیمت ها را مقایسه کنیم و متناسب با بودجه ی خود خرید کنیم.

12- در گذشته های نه چندان دور بیش تر مردم برای تهیّه لباس به... حیاط... مراجعه می کردند.

13- صاحبان کارگاه ها ی تولید لباس، پارچه را از... عمده فروشان... خریداری می کنند.

*فعالیت (1)                                            صفحه 82*

همفکری کنید و چند کالا با محصول دیگر نام ببرید که در گذشته به تعداد کم و توسّط یک نفر تولید می شد امّا امروزه به صورت انبوه در کارگاه ها و کارخانه ها تولید می شود.

کیف و کفش، شیر و لبنیات، تخم مرغ، مرغ

*فعالیت (2)                                            صفحه 84*

مغازه دارها، لباس ها را با مبلغی بیش تر از آن چه کار از کارگاه تولیدی خریده اند، به مردم می فروشند. چرا؟

این سود برای تأمین هزینه هایی نظیر اجاره مغازه، حقوق کارکنان، پرداخت قبوض آب و برق و گاز و اداره ی زندگی فرد مغازه دار است.

* فعالیت (3)                                           صفحه 84*

کار برگه ی شماره 20 کتاب کار را انجام دهید.

کاربرگه ی شماره 20

از تولید تا مصرف

1- مراحل تولید تا مصرف پوشاک را با شماره گذاری روی تصاویر به طور متوالی نشان دهید.

2-هر کی از عبارات زیر مربوط به کدام یک از اصطلاحات اقتصادی داده شده است؟

با خط به هم مربوط کنید.

توان مالی یا مقدار پولی که می توانیم برای تهیّه یک چیز بپردازیم.

------------> بودجه

به تولید کالاها به مقدار زیاد و به صورت یک شکل و همسان گفته می شود.

------------> تولید انبوه

به همکار افراد مختلف برای تولید یک کالا گفته می شود. به طوری که هر کدام از آنها مهارت تولید یک بخش از کالا را دارند. -----------------> خطّ تولید

فروشندگانی که کالاها را به تعداد زیاد و یک جا به مغازه داران دیگر می فروشند. ----------------> بودجه

1- چرا دریای خزر در واقع یک دریاچه است؟ چون به اقیانوس راه ندارد.

2- چرا به دریاچه ی خزر، دریای خزر می گویند؟ چون بزرگ ترین دریاچه ی جهان است.

3- ایران از کدام جهت های جغرافیایی به دریاها دسترسی دارد؟ شمال و جنوب

4- دریا را تعریف کنید.

دریاهای گودال های پر از آبی هستند که به اقیانوس ها راه دارند.

5- اقیانوس را تعریف کنید.

اقیانوس ها پهنه های بسیار بزرگ آبی کره ی زمین هستند.

6- دریای خزر در طول تاریخ چه نام هایی داشته است؟ (4 نام)

دریای گیلان، دریای مازندران، دریای قزوین، دریای گرگان

7- عمق دریای خزر در قسمت های مختلف آن چقدر است؟

عمق دریای خزر در تواحی شمالی آن بسیار کم است. به طوری که در بعضی نواحی به کم تر از 10 متر می رسد. امّا در نواحی جنوبی نزدیک به ایران عمق آن بیش

از 1000 متر است.

8- چند رود که به دریای خزر می ریزند، نام ببرید.

سفید رود، رود چالوس، رود هراز، رود گرگان

9- جلگه های حاصلخیز ساحل دریای خزر چگونه به وجود آمده اند؟

رودهایی که از ایران می ریزند این جلگه ها را به وجود آورده اند.

10- دریای خزر ایران را به کدام کشورها مربوط می کند؟

ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، روسیه، قزاقستان

11- خلیج چیست؟

به پیش روی آب دریاها در خشکی «خلیج» می گویند.

12- خلیج فارس از پیش روی آب کدام دریاها در کدام خشکی ها ایجاد شده است؟

خلیج فارس از پیش روی آب دریای عمان و اقیانوس هند در خشکی های ایران و عربستان ایجاد شده است.

13- خور چیست؟

در کناره های خلیج فارس بریدگی های عمیقی وجود دارد که ساکنان اطراف به آ«ها خور می گویند.

14­- خورها برای چه اموری مناسب هستند؟

خورها برای ایجاد بندر و پهلو گرفتن کشتی ها مناسب هستند.

15- تنگه چیست؟

به آبراهه ای که دو دریا را به هم وصل می کند، تنگه می گویند.

16- چند رود را که به دریاهای جنوب می ریزند، نام ببرید.

اروند رود، رود جراحی، رود هندیجان، رودمند، رود شور، رود سرباز

17- چند جزیره ی متعلق به ایران در خلیج فارس را نام ببرید.

خارکو، خارک، لاوان، هندورابی، کیش، فرور، بنی فرور، سیری، تنب بزرگ، تنب کوچک، ابوموسی، قشم

18- از چه طریق ایران به همسایگان جنوبی خود مربوط می شود؟

خلیج فارس و دریای عمان

19- ایران از طریق خلیج فارس با کدام کشورها همسایه است؟

امارات، قطر، عربستان، کویت و عراق

20- چند منبع تاریخی را که در آن ها نام خلیج فارس یا دریای پارس آمده، ذکر کنید.

کتیبه داریوش پادشاه هخامنشی، کتاب های دانشمندان و جغرافی دانان مسلمان چون ابوریحان بیرونی ف نقشه های اروپاییان از عصر اکتشافات جغرافیایی

21- در نقشه های خارجی دریای خزر... دریای کاسپین... نامیده می شود.

22- عمق دریای خزر در نواحی... شمالی... آن بسیار کم است.

23- میزان شوری آب دریای خزر از دیگر دریاها و اقیانوس ها... کم تر... است.

24- ساحل خلیج فارس از دهانه... اروند رود... تا... بندرعباس... امتداد یافته است.

25- میزان شوری آب خلیج فارس... بیش تر... از دریای عمان است.

26- عمق خلیج فارس بسیار... کم تر... از دریای عمان است.

27- خلیج فارس به طور متوسط... 30... متر عمق دارد.

28- ساحل دریای عمان از... بندرعباس... تا... بندرگواتر... امتداد دارد.

29- دریای عمان به اقیانوس... هند... راه دارد.

30- عمق دریای عمان به سمت... اقیانوس... بیش تر می شود.

31- عمق دریای عمان در اطراف چابهار به حدود... 3000... متر می رسد.

32- خلیج فارس از طریق آبراهه ای به نام... تنگه هرمز... دریای عمان وصل می شود.

33- بزرگ ترین جزیره ی ایران درخلیج فارس... قشم... نام دارد.

34- از گذشته های بسیار دور مردمان کناره ی خلیج فارس به... تجارت... و... دریانوردی... مشغول بوده اند.

35- قوم پارس خلیج فارس را... دریای پارس... نامیدند.

فعالیت (1)                                            صفحه 91

روز 10 اردیبهشت در تقویم روز ملّی خلیج فارس نامیده شده است. علّت چیست؟

پرس و جو کنید.

در چنین روزی، در زمان شاه عباس صفوی نیروهای دلاور ایرانی توانستند پرتغالی ها را از طریق خلیج فارس به ایران حمله کرده بودند شکست داده و آن ها را بیرون برانند. برای گرامی داشت این روز، آن را روز ملّی خلیج فارس نامیدند.

فعالیت (2)                                            صفحه 19

کاربرگه ی شماره 21 و 22 و 23 کتاب کار را انجام دهید.

کاربرگه ی شماره ی 21

نقشه ی دریاها

1- روی نقشه نام خلیج فارس و دریای عمان را نبویسید.

2- نام تنگه ی هرمز را بنویسید.

3- نام کشورهای اطراف خلیج فارس را که با علامت؟ مشخص شده اند، بنویسید.

4- دریاها را با مداد آبی رنگ کنید.

1- نام دریای خزر را روی نقشه بنویسید.

2- دریای خزر را با مداد آبی رنگ کنید.

3- نام کشورهای اطراف دریای خزر را که با علامت، مشخص شده روی نقشه بنویسید.

کاربرگه ی شماره 22

دریاهای ایران

الف - کدامیک از ویژگی های زیر مربوط به خلیج فارس و کدام مربوط به دریای عمان است؟ علامت بزنید.

ویژگی

دریای عمان

خلیج فارس

به اقیانوس هند راه دارد

عمق آن بیش تر است.

شوری آن بیش تر است.

دارای جزایر فراوانی است.

دارای خورها یا بریدگی های زیاد است که برای بندر مناسب اند.

ایران و پاکستان به آن دسترسی دارند.

ب - جاهای خالی را کلمات مناسب پر کنید.

دریا 

تنگه 

خلیج

دریاچه

1-... دریاچه... گودال های آبی وسیع در سطح زمین است که به اقیانوس راه ندارد.       

2- به پیشروی آب دریاها در داخل خشکی ها... خلیج... می گویند.

3- باریکه یا آبراه های که دو دریا را به هم وصل می کند،... تنگه...نامیده می شود.

کاربرگه ی شماره 23

بنادر

الف) نام بنادری را که روی نقشه نوشته نشده است بنویسید.

در قسمت شمال ایران در نزدیکی بندر آستارا، بندر انزلی و در نزدیکی بابلسر بندر ترکمن است.

در قسمت جنوب ایران از چپ به راست، بندر بوشهر، بندر عباس و چابهار قرار دارد.

ب) در بندرها چه فعالیت هایی صورت می گیرد؟ سه مورد بنویسید.

صیّادی و ماهیگیری، تجارت (صادرات و واردات کالا)، حمل مسافر با کشتی، انتقال نفت 

1- چه کسانی خانه ی خدا را در مکه تجدید بنا کردند؟

دو پیامبر خدا، حضرت ابراهیم (ع) و پسرش حضرت اسماعیل (ع) 2- مشرکان خانه ی خدا را برای چه کاری قرار دادند؟

مشرکان مکه بت های خود را در خانه کعبه قرار دادند و هنگام طواف در برابر آنها تعظیم می کردند.

3- بعد از پیامبری حضرت محمد (ص) خداوند درباره ی کعبه به او چه فرمان داد؟

خدا به او دستور داد خانه اش را از بت ها پاک کند و آن را خصوص عبادت خدا پرستان قرار دهد.

4- آداب زیارت خانه ی خدا چیست؟

پیش از ورود به مکه لباس احرام پوشیده و با لباس یکسان وارد مسجد الحرام شود.

5- چه اعمالی در حج انجام می گیرد؟

دور خانه 7 بار طواف می کنند و به سمت کعبه نماز می خوانند و آنگاه فاصله ی میان دو کوه صفا و مروه را نیز 7 بار طی می نمایند و در روزعید قربان به فرمان خدا گوسفند قربانی می کنند.

6- مسلمانان در روز عید فطر چه کار می کنند؟

مسلمانان در این روز به عنوان زکات پولی به نیازمندان می دهند.

7- عید ما مسلمانان چه زمانی است؟

روزی است که فقیران را شاد و خوشحال کنیم.

8- در روز عید فطر و عید قربان چه آدابی انجام می شود؟

غسل می کنیم، بهترین لباس های خود را می پوشیم و 2 رکعت نماز عید می خوانیم.

9- خانه ی خدا در... مسجد الحرام... قرار دارد.

10 - در مراسم حج روز... عید قربان... گوسفندی قربانی می شود.

11- پایان ماه رمضان را... عید فطر... می نامند.

فکر کن و بگو                                 ص 55

با توجه به آنچه در درس خواندیم ، مراسم حج چه فایده هایی دارد؟

ما را به خدا نزدیک تر می کند و اتحاد بین مسلمانان بیشتر می شود و ما با

خلوص نیت بیشتری خدا را تسبیح می کنیم.

گفت و گو کنید                              ص 55

- عید ما مسلمانان چه ویژگی مهمی دارد؟

فقیران را شاد و خوشحال می کند و مستمندان را کمک می کند. 

1- آیه 97 سوره ی انعام به کدام نعمت خداوندی اشاره می کند؟

دریا - و خداوند دریا را برای استفاده ی شما قرار داد.

2- چرا به منطقه ی خلیج فارس «انبار نفت جهان» می گویند؟

زیرا منابع نفت و گاز در این منطقه بسیار زیاد است.

3- نفت و گاز در خلیج فارس از کدام قسمت ها استخراج می شود؟

از کف خلیج فارس در ناحیه ی کم عمق نزدیک به 4- نفت کشورهای نفت خیز منطقه ی خلیج فارس چگونه به سایر کشورهای جهان منتقل می شود؟

همه روز نفتکش های عظیمی از خلیج فارس و تنگه ی هرمز عبور می کنند و نفت را انتقال می دهند.

5- علاوه بر خلیج فارس در کدام دریاهای اطراف ایران منابع نفت و گاز وجود دارد؟ این منابع توسط چه کسانی استخراج می شود؟

دریای خزر - کشورهای اطراف این دریا به کشف و استخراج نفت از آن مشغول اند.

6- در دریاهای ایران چند نوع ماهی زندگی می کنند و چه فوایدی دارند؟

صدها نوع ماهی زندگی می کنند و هر یک ارزش غذایی و طعم خاصی دارند و بعضی هم زینتی هستند.

7- به کدام مادّه ی غذایی دریایی «مروارید سیاه» گفته می شود؟

خاویار یا تخم ماهیان خاویاری دریای خزر به مروارید سیاه مشهور و از گران ترین غذاهای جهان است.

8- چرا صید ماهی در دریای خزر از اوایل بهار تا اوایل پاییز ممنوع است؟

زیرا این ایام، زمان تخم ریزی ماهیان در این دریاست.

9- ماهیگیری در دریاهای ایران چگونه صورت می گیرد؟

برای ماهیگیری در آبهای اطراف سواحل از کشتی ها و لنج های کوچک استفاده می شود اما صیادان برای ماهیگیری در آب های عمیق به کشتی های مجهز نیاز دارند

که دارای لوازم پیشرفته ی ماهیگیری و سرد خانه هستند.

10- چرا کشتی ها و کامیون های حمل ماهی باید یخچال و سردخانه داشته باشند؟

برای اینکه این مادّه ی با ارزش غذایی فاسد نشود.

11- چند نوع ماهی خوراکی که از دریای خزر صید می شوند؟ نام ببرید.

ماهی کولی، ماهی سفید، سوف، کپور، کفال، کیلکا، ماهیان خاویاری، (تاس ماهی، اوزون برون، دراکول، فیل ماهی) 12- چند نوع از آبزیان خوراکی خلیج فارس و دریای عمان را نام ببرید.

ماهی سرخو، سنگسر، حلوا، قباد، شوریده، زبیده  و میگو

13- طرز تهیه ی کنسرو ماهی در کارخانه های کنسرو سازی را توضیح دهید.

ماهی ها را پس از صید با کامیون های یخچال ار به کارخانه حمل می کنند. در آن جا ماهی را به قطعات بزرگ برش می دهند و در در دیگ های مخصوص می ریزند تا در مدت معیّنی بپزد، بعد دستگاه خودکار، تکه های پخته شده را درون قوطی می ریزد و نمک و روغن به آن اضافه می کند. هوای قوطی ها نیز خارج می شود تا فاسد نشوند.

14- در شهرهای بندری مردم بیش تر به چه شغل هایی مشغول اند؟

در شهرهای بندری علاوه بر ماهیگری، عده ای از مردم به بارگیری و بار اندازی کالای کشتی ها مشغول اند. در این مناطق انبارهایی نیز برای نگهدار کالاها به وجود آمده است که برخی از مردم به انبارداری مشغول اند. همچنین عده ای در کارخانه های کشتی سازی و لنج سازی یا مراکز تعمیر گشتی ها مشغول به کار هستند.

15- کارخانه های کشتی سازی و لنج سازی در اطراف کدام شهرهای ایران قرار دارند؟ چند نمونه مثال بزنید.

در اطراف بندر عباس، بوشهر و چابهار در جنوب و نکا در سواحل دریای خزر

16- دریا چه نقشی در توسعه ی گردشگری در ایران دارد؟

همه ساله عده ی زیادی از مردم کشور ما برای  تفریح و گذراندن تعطیلات تابستان به سواحل شمالی ایران سفر می کنند. سواحل زیبای جنوبی ایران و جزایر قشم، کیش و بندرعباس و چابهار نیز برای گردشگری در فصل زمستان مناسب هستند و مسافران از دریاها، بناهای تاریخی و بازارهای این نواحی دیدن می کنند.

17- چند نوع از موجودات با ارزش دریایی که در خلیج فارس و دریای عمان زندگی می کنند، نام ببرید؟

ماهی های تزیینی، مرجان ها، صدف ها، لاک پشت های کمیاب و پستاندارانی چون دلفین و نهنگ ها

18- وظیفه ی ما در مقابل استفاده های فراوانی که از دریا می کنیم چیست؟

این است که به دریا آسیب نرسانیم و از آن و موجودات با ارزشش حفاظت کنیم.

19- یکی از مهمترین دلایل اهمیت خلیج فارس، وجود منابع سرشار... نفت... و... گاز... است.

20- در ایران علاوه بر خلیج فارس، دریای... خزر... نیز دارای منابع نفت و گاز است.

21 - بزرگ ترین منبع ماهیان خاویاری در جهان... دریای خزر... است.

22- از آبزیان مهم دریاهای جنوب... میگو... است که با نزدیک شدن به ماه مهر، ماهیگیران جنوب خود را برای صید آن آماده می کنند.

23- بخشی از ماهی های خوراکی صید شده به کارخانه های... کنسروسازی... منتقل می شوند.

24- از بین منابع غذایی دریایی، ایران همه ساله مقدرا زیادی... میگو... و... خاویار... به کشورهای دیگر صادر می کنند.

25- از بزرگ ترین زیستگاه های موجودات دریایی... خلیج فارس... و... دریای عمان... هستند.

26- دریای خزر محل زندگی... ماهیان... و... پرندگان مهاجر... است.

*فعالیت (2)                                صفحه 92*

چرا خلیج فارس از دیرباز مورد توجّه کشورهای قدرتمند بوده و آن ها همواره در پی نفوذ به این منطقه هستند؟ در کلاس گفت و گو کنید.

زیرا خلیج فارس دارای منابع سرشار نفت و گاز است، همچنین همه روزه نفت کش های عظیمی از طریق خلیج فارس و تنگه هرمز ف نفت کشورهای نفت خیز را به سایر

کشورهای جهان انتقال می دهند.

کشتی های تجاری نیز از این مسیر برای انتقال کالاهایشان استفاده می کنند،

از اینر و کشورهای قدرتمند همواره در چی نفوذ به این منطقه پر ارزش هستند.

*فعالیت (3)                                صفحه 94*

چگونه می توانیم کنسرو ماهی فاسد شده را تشخیص بدهیم؟

برآمدگی سر و ته کنسرو نشانه ی فساد آن است. ضمن این که به تاریخ انقضای کنسرو نیز دقت می کنیم.

*فعالیت (7)                                صفحه 95*

همفکری کنید و ده شغل را که با دریا سرو کار دارد، فهرست کنید و بنویسید.

ماهی گیری، قایق رانی، کشتی سازی، ملوانی، کنسرو سازی، غوّاصی، کار در سکوهای نفتی، کار در سازمان شیلات، آموزش شنا، کار در سازمان بنادر و کشتیرانی، بارگیری و بار اندازی کالاهای کشتی ها، انبارداری در بنادر و...

*فعالیت (9)                                صفحه 95*

به این دو تصویر توجه کنید و بگویید هر کی از این سازمان ها در کدام امور دریایی فعالیت می کنند؟

سازمان شیلات جمهوری اسلامی ایران در امور مربوط به ماهی گیری و صیّادی در دریا (صید مرجان، مروارید...) خرید کشتی های ماهی گیری، آموزش ماهی گیران  و امور مربوط به قایق های ماهی گیری، تولید کنسرو و... فعالیت می کند.

سازمان بنادر و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در اموری چون پاکسازی و لایروبی بنادر، احداث اسکله حمل و نقل کشتی ها و... فعالیت می کند.         

1- آیا تولید کاغذ به روش های سنتی و قدیمی امکان پذیر است؟ دلیل خود را توضیح دهید.

2- نام چند وسیله که در کارخانه کاغذ سازی به کار فته است را بنویسید.

3- جنس بیشتر وسایلی که در کارخانه کاغذسازی به کار رفته است از چیست؟

4- کدام فلز به طور گسترده در ساخت وسایل کارخانه ها به کار می رود؟

5- کدام ویژگی فلز آهن سبب شده است تا از این فلز به طور گسترده در کارخانه کاغذسازی و سایر صنایع بزرگ استفاده شود؟

6- کدام ویژگی فلز آهن باعث شده است تا برای ساخت غلتک های بزرگ در کارخانه کاغذ سازی مورد استفاده قرار بگیرد؟

7- 6 ویژگی مهم فلز آهن را بنویسید.

8 -نام پنج فلز را بنویسید.

9 -ویژگی های مشترک فلزات را بنویسید.

10- در ساخت وسایل زیر از چه فلزی استفاده شده است؟ دلیل خود را بنویسید.

الف) دکل های برق – ب) دیگ غذا – پ) سیم برق – ت) گوشواره – ث) بدنه اتومبیل – ج) روکش قرص – چ) بدنه هواپیما

11- چرا باید از تماس طوالنی مدت با فلز سرب خودداری کرد؟

12- آهن زنگ نزن چیست؟

13- در مرحله تهیه خمیر کاغذ عالوه بر آب اکسیژنه از................ هم استفاده می شود.

14- اسیدها چند دسته هستند؟ نام ببرید.

15- ویژگی مشترک اسیدهای صنعتی را بنویسید.

16- ویژگی مشترک اسیدهای خوراکی را بنویسید.

17- کاغذ پی اچ چیست؟

18- دو نکته ایمنی برای استفاده از جوهر نمک بنویسید.

19- سنگ مرمر در تماس با آب، سرکه و آب اکسیژنه دچار چه تغییراتی می شود؟

20- چرا ورود فاضالب کارخانه ها به رودخانه ها و مزارع به آن ها آسیب می رساند؟

21- ساخت کاغذ از ماده اولیه آن (چوب) و تهیه آن از راه بازیافت را از چهار جنبه مقایسه کنید.

سوالات و مطالب درس 12 مطالعات

هم از راه خشکی با کاروان ها وهم از راه دریا باکشتی فرستاده می شود.

کالاهای صادراتی مهم ایران در دوره صفویه را نام ببرید.

ابریشم، پارچه های زربفت، سنگ های قیمتی و خشکبار.

چه عاملی سبب شد در دوره ی صفویه کاروان ها با آسودگی سفر کنند؟

برقراری امنیت در راه ها و شهرها به وسیله ی صفویان می گویند؟ -» کاروانسرا «به چه مکان هایی کاروانسرا محل تامین آذوقه ی مسافران و چهارپایانی بود که راه های طولانی رااز شهری به شهر دیگر طی می کردند.

درآمد حکومت صفوی و مخارج شاه ودرباریان از کجا تامین می شد؟ از راه مالیات هایی که از ولایت میگرفتند. کشاورزان،بازرگانان وصنعتگران و همه ی مردم مجبور بودند

بخشی از درآمد خود را به ماموران حکومت بدهند.

سفرنامه چیست؟

در گذشته ی بسیاری از جهانگردان،دیده ها وشنیده ها وخاطرات خود را از سفرنامه هایشان می نوشتند و گاهی با نقاشی نیز تصویر می کردند.

جهانگردان در گذشته به چه دلایلی به سفر می پرداختند؟

برای آشنایی باشهرهای دیگرومردمان آنها یا به قصد زیارت یا تحصیل علوم دینی و مشقت سفر می کردند. گاهی نیز بعضی حکومت ها، افرادی را به صفر های دور ودراز به کشورهای دیگر روانه می کردند تا اطلاعاتی از آن کشورها به دست بیاورند.

علل گسترش هنر ومعماری در دوره ی صفویه چه بود؟

حکومت قدرتمند و یکپارچه، رونق تجارت، برقراری امنیت در راه ها وشهر ها، حمایت هنرمندان

موسس سلسله ی صفویه..................... بود.

شاه اسماعیل

مشهور ترین پادشاه صفوی.......................بود که شهر.................. را به پایتختی برگزید.

شاه عباس اول اصفهان

صفویان مذهب..................را مذهب رسمی کشور اعلام کردند.

شیعه

صفویان از.......................و مراسم مذهبی حمایت می کردند وبه ساختن مسجد علاقه مند بودند.

عالمان دینی

دشمنان قدرتمند صفویان درغرب.................. و در شرق................. بودند.

حاکمان صفوی به ویژه شاه عباس از هنرمندان.................... و................... حمایت می کردند و پول زیادی برای ساختن بناهای با شکوه خرج می کردند.

خط زمانی را بخوانید و پاسخ دهید.

سلسله ی صفویه درچه سالی تاسیس شد؟ 917 هجری

مسجد شیخ لطف الله در چه سالی ساخته شد؟ 1111 هجری

درس دهم

1-  در بدن انسان 50 تا................... میلیون سلول دارد

2- مخمر نوعی................. تک سلولی است (قارچ)

3- فردی به نام............... اولین میکروسکوپ را ساخت.(رابرت هوک)

4- مرکز فرماندهی سلول که همه کارهای سلول را هدایت می نماید............ است (هسته)

5- نخستین بار یک دانشمند انگلیسی به نام.... سلول های مرده را در برش های چوب پنبه مشاهده کرد.(روبرت هوک)

6- نقش سیتوپلاسم در سلول چیست؟درون غشاء قرار داشته و بخش ژله ای سلول را تشکیل می دهد که همه بخش های سلول را در خود جای می دهد

7- سه قسمت اصلی سلول را نام ببرید؟1- غشاء یا پوسته 2-سیتوپلاسم 3- هسته

8- هسته در کدام قسمت سلول قرار دارد؟ (سیتوپلاسم)

9- میکروسکوپ چیست؟وسیله ای است که با آن بیشتر سلول ها و جانداران تک سلولی را مشاهده می کنیم.

10- مخمر چیست؟ چگونه زیاد می شود؟ نوعی قارچ تک سلولی است. با جوانه زدن زیاد می شود.

12- ذره بین اجسام ریز را تا چند برابر بزرگ تر نشان می دهد؟(10 تا 20 برابر بزرگتر)

13- اصطلاح (سلول) به چه معناست؟(سلول به معنای اتاق کوچک است)

15- میکروسکوپ های نوری نمونه را تا چند برابر بزرگتر نشان م دهند؟(دو هزار برابر)

16- وظیفه ی سلول های نگه دارنده روزنه (سلول نگهبان روزنه) در برگ گیاهان چیست؟ باز و بسته نگه داشتن روزنه های هوایی برگ را بر عهده دارد

17- کاربرد میکروسکوپ چیست؟برای مشاهده ی بیش تر سلول ها و جانداران تک سلولی از میکروسکوپ استفاده می شود. دارند.

18- میکروسکوپ های امروزی چگونه کار می کنند؟در میکروسکوپ ها امروزی نور از یک منبع نوری به نمونه تابیده می شود. نور از نمونه و عدسی ها عبور می کند و ما می توانیم تصویر نمونه را به صورت روشن و بزرگ تر از خود آن ببینیم.