ترکیبات وصفی و اضافی

به اسم یا چیزی که به دنبال اسم دیگری بیاید تا توضیحی درباره ی آن دهد و یا معنی آن را کامل کند، مضاف الیه می گویند.

نکته: به کلمه ی قبل از مضاف الیه، مضاف می گویند.

مثال: جنگلِ شمال

مضاف+مضاف الیه

نکته: به ترکیب مضاف و مضاف الیه، ترکیب اضافی می گویند.

مثال: نگهبانِ شهر

مضاف و مضاف الیه

ترکیب اضافی

نکته: مضاف الیه، ضمیر نیز می تواند باشد.

مثال: برادرِ من

مضاف + مضاف الیه

نکته:هرگاه اسمی هم صفت و هم مضاف الیه بگیرد، ابتدا صفت را به دنبال اسم می آوریم سپس مضاف الیه را بعد آن ها می نویسیم.

مثال: برادرِ بزرگِ من

اسم+صفت+مضاف الیه

نکته: بعضی مواقع جای مضاف و مضاف الیه عوض می شود. در این صورت کسره حذف شده و اسم غیر ساده حاصل می شود. به این حالت، اضافه ی مقلوب می گویند.

مثال:

انبارِ آب (مضاف +مضاف الیه)

آب انبار (مضاف الیه + مضاف) (اضافه ی مقلوب)

شش راه تشخیص موصوف و صفت از مضاف و مضاف الیه

1- صفت جدا از موصوف در عالمِ بیرون وجود ندارد ولی مضاف الیه مستقل از مضاف، وجود خارجی دارد.

مانند: (قلم زیبا). در این جا (زیبا) جدا از کتاب وجود خارجی ندارد.

(قلمِ سیروس) در این جا (سیروس) و (قلم) دو موجود مستقل و جدا از هم هستند.

2- دو کلمه ی (این) و (است) را به اول و آخر ترکیب اضافه می کنیم. سپس کسره ی بین دو کلمه را حذف می کنیم. اگر عبارت معنی بدهد، ترکیب وصفی (موصوف و صفت) است و اگر عبارت معنی ندهد، ترکیب اضافی (مضاف و مضاف الیه) است.

مانند:نگهبانِ خانه

(این) نگهبان خانه (است) عبارت معنی نمی دهد(مضاف و مضاف الیه)

نگهبانِ باهوش

(این) نگهبان باهوش (است) عبارت معنی می دهد(موصوف و صفت)

3- در ترکیب اضافی هر دو کلمه اسم و یا یک کلمه اسم و کلمه ی دیگر ضمیر است. امّا در ترکیب وصفی یک کلمه اسم و کلمه ی دیگر صفت است.

مانند:

دفتر ِ خوب (موصوف +صفت) ترکیب وصفی

کتاب ِ من (مضاف+ مضاف الیه) ترکیب اضافی

کتابِ هومن (مضاف و مضاف الیه) ترکیب اضافی

4- در این روش کسره ی بین دو کلمه را حذف می کنیم سپس بعد از کلمه ی اوّل ویرگول می گذاریم و در آخر فعلِ (است) را قرار می دهیم. اگرعبارت معنی بدهد، ترکیب وصفی و اگر معنی ندهد، ترکیب اضافی است.

مانند:

مردِ جوان مرد، جوان است. عبارت معنی می دهد(ترکیب وصفی)

کیفِ سام کیف، سام است. عبارت معنی نمی دهد.(ترکیب اضافی)

5- در این روش به آخر کلمه ی دوم (تر) یا (ترین) اضافه می کنیم،سپس کسره ی بین دو کلمه را حذف کرده و در آخرِ عبارت، فعل(است) را اضافه می کنیم.اگر عبارت معنی دهد، ترکیب وصفی و اگر عبارت معنی ندهد، ترکیب اضلفی است.

مانند:مادرِ اسکندر مادر اسکندرتر است عبارت معنی نمی دهد.(ترکیب اضافی)

مادرِ دلسوز مادر دلسوزتر است.عبارت معنی می دهد.

(ترکیب وصفی)

6- موصوف اسمی است که قبل از صفت می آید و معمولاً (ی) به خود می گیرد.

مثال:

در ترکیب دستِ زیبا می توانیم بگوییم دستی زیبا

اما به مضاف نمی توانیم (ی) اضافه کنیم. مثلاٌ در ترکیب کتاب محسن، نمی توانیم بگوییم، کتابی محسن
«یا» از حروف ندا در عربی است.
اسمِ بعد از«یا» منادا نامیده می شود.

زمانی که بخواهیم فردی را مورد خطاب قرار داده و صدا بزنیم از اسلوب خاصی استفاده می کنیم: ای علی / محمّد!

زمانی که «الله» منادا واقع شد، می تواند حرف ندا حذف شده و به جای «یاالله»، «اللهمّ» قرار گیرد: «قل اللهمّ، مالک الملک»

گاهی حرف ندا از اول منادا حذف می شود.لذا باید در تشخیص منادا از مبتدا دقت کرد.بهترین راه تشخیص معنا می باشد،

منادا کلمه ای است که مورد خطاب قرار می گیرد و معمولا بعد از حروف ندا می آید. (حروف ندا:ای، یا،ایا، ا)

نکته: اسم های که در جمله مورد خطاب قرار می گیرد منادا هستند.

زهرا درس هایت را بخوان. ای یاد تو مونس روانم / یا مهدی / خدایا

منادا حرف ندا منادا حرف ند ا منادا منادا حرف ندا

هرگاه کسی یا چیزی را با آهنگی خاص مورد مخاطب قرار دهیم، به آن منادا گویند. مثال: سعدیا، مرد نکو نام نمیرد هرگز / مرده آن است که نامش به نکویی نبرند. (4 جمله)

منادا معمولاً با حروف ندا همراه است. (ای، یا، آی، الف) ای ایران، دوستت دارم. خدایا، مرا در زندگی موفّق بگردان.

گاهی منادا بدون حرف ندا می آید. نیما، غم دل گو که غریبانه بگرییم. (3 جمله)

گاهی حرف ندا وجود دارد ولی منادا حذف شده است.

ای نام تو بهترین سرآغار. (ای خدا، نام تو بهترین سرآغاز است.) 2 جمله

منادا در شمارش جمله به حساب می آید.

یکی از موضوعاتی که در شمارش جمله به حساب می آید، (منادا) است.

* منادا چیست؟ به کسی یا چیزی که آن را صدا بزنیم یا مورد خطاب قرار دهیم، منادا می - گویند.

مثال 1: ای ایران، تو را دوست دارم. (ایران: منادا)

و

مثال 2: ای خدا، پدر و مادرم را به تو می سپارم. (خدا: منادا)

منادا معمولاً با یکی از نشانه های ندا می آید. نشانه های ندا عبارتند از:

ای: ای مادر، امید وارم که دختر خوبی برایت باشم. (مادر: منادا)

یا: یا رب، تو چنان کن که پریشان نشوم. (رب: منادا) واژه ی (رب) به معنی خداوند است.

گاهی حرف ندا نشانه ی (الف) است که بعد از منادا می آید.

مثال1: سعدیا، مرد نکو نام نمیرد هرگز / مرده آن است که نامش به نکویی نبرند.

(سعدی: منادا / الف: حرف ندا)

مثال 2: پروردگارا، ما را به راه راست هدایت فرما. (پروردگار: منادا / الف: حرف ندا)

گاهی منادا بدون حرف ندا می آید. باید به آهنگ جمله که حالت خطابی است، بیش تر توجّه شود.

مثال 1: پدر، از همه ی زحمات شما سپاسگزارم. (پدر: منادا / حرف ندا: حذف شده)

مثال2: فرزندم، قدر دان زحمات پدر و مادر خود باش. (فرزندم: منادا / حرف ندا: حذف شده)

منادا در شمارش جمله به حساب می آید.

مثال: دختر گلم، فرصت ها دیر می آیند، به آهستگی در می زنند و زود می روند. (4 جمله)

------- --------------- ---------------- ---------

توجه: بعد از منادا نشانه ی ویرگول می آید.