با بهاری که می رسد از راه
روشن و گرم و زندگی پرداز آسمان مثل یک تبسم شد
قافیه : تبسم
ردیف : شد
یک جمله : آسمان مثل یک تبسم روشن و گرم و زندگی پرداز شد .
آرایه ی ادبی : تشبیه آسمان به تبسم
هر چه سرما وهر چه دل سردی پر زد آهسته از نظر گم شد
قافیه : گم
ردیف : شد
دو جمله :
هر چه سرما وهر چه دل سردی پر زد آهسته از نظر گم شد
آرایه ی ادبی :
جان بخشی ، پر زدن به سرما و دل سردی نسبت داده شده است .
تکرار : هر چه
بانسیمی که زندگی در اوست باز چشم جوانه ای وا شد
قافیه : وا
ردیف : شد
دو جمله :
بانسیمی که زندگی در اوست باز چشم جوانه ای وا شد
آرایه ی ادبی :
تشخیص : چشم داشتن به جوانه نسبت داده شده است .
بردرختی شکوفه ای خندید در کتابی بهار معنا شد
قافیه : معنا
ردیف : شد
دو جمله :
بردرختی شکوفه ای خندید در کتابی بهار معنا شد
آرایه ی ادبی :
مراعات نظیر : درخت و شکوفه و بهار
تشخیص : خنده را به شکوفه نسبت داده است .
با بهاری که می رسد از راه سبزشو،تازه شو،بهاری شو
قافیه و ردیف ؟
چند جمله :
با بهاری که می رسد از راه سبزشو، تازه شو،بهاری شو
آرایه ی ادبی :
تکرار : شو
تشخیص : از راه رسیدن را به بهار نسبت داده است .
مثل یک شاخه گل جوانه بزن مثل یک چشمه سارجاری شو
قافیه : جاری
ردیف : شو
دو جمله :
مثل یک شاخه گل جوانه بزن مثل یک چشمه سارجاری شو
آرایه ی ادبی :
تشبیه : تو ( انسان ) به شاخه گل
تشبیه : تو ( انسان ) به چشمه سار
مراعات نظیر : شاخه و گل و جوانه
زندگی برتو می زند لبخند هست وقت شکفتنت امروز
قافیه : شکفتنت
ردیف : امروز
دو جمله :
زندگی برتو می زند لبخند هست وقت شکفتنت امروز
تشخیص : لبخند زدن به زندگی نسبت داده شده است .
بهتر از هر چه هست در دنیا با خدا راز گفتنت امروز
قافیه : گفتنت
ردیف : امروز
یک جمله :
امروز با خدا راز گفتنت از هر چه در دنیا بهتر هست .
زیبایی شکفتن
بند دوم :
نوجوانی دوره ای شبیه به رؤیا و زیبایی است :
نوجوانی به رؤیا تشبیه شده است .
جویبار باصفا و زلال و گوارای زندگی :
اضافۀ تشبیهی ، زندگی به جویبار تشبیه شده است .
بند 4 :
علایق جمع علاقه
بند 5 :
این همه کتاب خوب و مطالب خواندنی ما را به سوی خود می خوانند :
تشخیص ، به سوی خود خواندن ( دعوت کردن ) را که عملی انسانی
است ، به کتاب نسبت داده است .
کتاب پر راز و رمز آفرینش :
اضافۀ تشبیهی ، آفرینش را به کتاب تشبیه کرده است .
حالا با این آلبالوهای خوش آب و رنگ گلویی تر کنید و
بعد بروید سراغ دانش های ادبی و زبانی .
دانش های زبانی و ادبی
ساختمان جمله : 1 - نهاد + مفعول + متمم + فعل خاص
2 - نهاد + مسند + فعل اسنادی
در ساختمان هر دوی این جمله ها نهاد نقش مشترک است .
نهاد صاحب خبر است ؛
یعنی گروه اسمی که دربارۀ آن خبری بیان می شود .
در جمله می توان ، با پرسش چه کسی یا چه چیزی + فعل ،
نهاد را مشخص کرد .
فعل خاص :
فعلی است که انجام کار خاصی را نشان می دهد .مانند :
رفتم – شسته ای – گفته بود – می خوریم - بشویید –
خواهند دید
اما
فعل اسنادی عملی را نشان نمی دهد ؛ بلکه در جمله کمک
می کند که حالتی را به نهاد نسبت دهیم مانند:
است – بود - شد – گشت و گردید ( = شد )
البته فعل های اسنادی ، تنها این پنج فعل نیستند و در
دوره های بعدی با فعل های اسنادی بیشتری آشنا خواهید شد .
این فعل ها به هر زمانی بروند ( گذشته ، حال ، آینده ) ویا
هر شخص و شماری که باشند همچنان فعل اسنادی هستند .
مانند :
شد ، شدم ، می شد ، شود ، می شود ف خواهد شد و ...
در این جمله ها نهاد و نوع فعل مشخص شده اند . برای
تعیین نقش گروه ها در جمله ابتدا فعل و نوع آن را مشخص
می کنیم .
گـلــی از باغـچـــه چـیـــــدم .
چیدم که نشان دهندۀ عمل چیدن است ، فعل خاص است .
تشخیص نهاد : چه کسی چید ؟
من چیدم . پس ضمیر من که در جمله حذف شده است ،
این جمله است .
( من را از رو ی شناسۀ م در فعل تشخیص دادیم . )
گـلــی از باغـچـــه چـیـــــدم .
فعل خاص
درختِ کاجِ حیاطِ خانه یِ مادربزرگِ سمانه ،تماشایی است .
است ، جزء پنج فعل اسنادی ( است - بود - شد - گشت - گردید ) است .
چه چیزی تماشایی است ؟ درخت کاج حیاط خانۀ مادربزرگِ سمانه
نهاد
در نظر داشته باشید که وقتی در یک گروه اسمی کسرۀ
اضافه یعنی ـــِــ و جود داشته باشد ، نقش آن گروه اسمی
ادامه دارد . همچنان که در این گروه نهادی ، پس از درخت
( که کسره دارد ) کاج ( که کسره دارد ) حیاط ( که کسره دارد )
خانه ( که کسره دارد ) مادربزرگ ( که کسره دارد ) و سمانه ادامه دارد ( سمانه کسره
ندارد ، پس بعد از آن دیگر نقش گروه نهادی ما ادامه ندارد . )
حالا شما نهاد و نوع فعل را در جمله های زیر مشخص کنید .
- استقلال طلبی ، کنجکاوی ، شوق یادگیری و دانایی نوجوان را
گاهی ناآرام جلوه می دهد .
- نوجوانی تقریباً از یازده سالگی آغاز می شود .
- این همه کتاب خوب و مطالب آموختنی ، ما را به سوی خود
فرا می خواند .
