املای هفتم ترکیب های مهم نوبت اول

                                                                      

 

درس 1: زنگ آفرینش

روز نوبهاری - زنگ انشا - غوغا بود  - گرد راه - چهره ای پر

از خنده - موضوع تازه ای - برخاست - ذرّه ذرّه - غلتید - تا ابد -

خواهم شد - نسیم بهار - راز و نیاز - فارغ از سنگ بچّه ها -

رها باشم - رهسپار شوم - افق های دور - پیغمبر بهار -

زائر حرم - زنجره - ایّام طفولیّت - متعبّد و شب خیز -

رحمة اللّه علیه - مصحف عزیز - طایفه ای گرد ما

خفته - دو گانه ای بگزارد - خواب غفلت برده اند -

نخفته اند - بِه از آن - در پوستین خلق افتی---

                                   

درس 2 : چشمۀ معرفت

کنجکاوی خستگی ناپذیری - فرا گرفتن و فهمیدن - به ویژه - کشف

کردن - طبیعت روستا - نگاه کنجکاوانه - می نگریستم - روحم غرق

فهمیدن بود - احساس - چشمه های معرفت - سر باز خواهند کرد -

آب های زلال و گوارا - فهم و دانایی - خواهد جوشید - آفرینش الهی -

یقین دارم - عظمت - جاذبۀ خالق - غرقۀ شکوه و اعجاز خلقت -

نوازش لطیف - پاهای برهنه ام - احساس کردم - جوشش چشمه ها -

روح مذاب - گام های استوار - کوچه باغ های مرده - کِشته های سیراب -

بر افراشته بودند - دعا می کردند - گل بوته ها و ذرّت های پرنشاط -

غرور - خشنودی - خویشاوند ساقه ها - عظمت - حس می کردم -

آداب دان - حق شناسی می آموزد - وداع - نقطۀ دید - صحرا - سرشار

از صفا - سبزه های معصوم - زمزمه می کردم - نظر هوشیار -

معرفت کردگار ---

                                       

  درس 3 : نسل آینده ساز

چشمۀ جوشان استعداد - تحلیل کردن - امتیازی دیگر - نقطۀ مرکزی -

مشاهده - نسل جوان - آینده ساز - مؤمن - به رغم واقعیّت - به هیچ

وجه - مطبوعات و رسانه ها - انحراف و خطا - صَلاح و پاکدامنی -

پارسایی و صداقت - شور و شعور - متخصّصان اعتراف کنند -

پشتوانۀ ایمان - همّت و غیرت - اوایل ریاست جمهوری - هیئت

جهانی - رئیس - استحکاماتی - پشتیبانانش - جامعۀ ما - بحمداللّه -

مایۀ افتخار - نظام اسلامی - پرچم برافراشته - هوشمندانه و

مؤمنانه - برخوردار از پشتوانۀ ایمان - این منطقه -

فردای شکوهمند - ایران مقتدر - به وجود بیاورند -

پاکدامنی تان - حفظ کنید - قدر بدانید - نیرو و نشاط - ارزش های

والا - الآن سال های طلایی - متعال - فرصت خوب - دامان گرم نظام --- 

                

درس 4 : با بهاری که می رسد از راه

زندگی پرداز - مثل یک تبسّم - از نظر - چشم جوانه ای وا شد -

شکوفه ای خندید - معنا شد - یک شاخه گل - چشمه سار - وقت

شکفتنت - راز گفتنت - شور و شوق و شکوفایی - معمولاً - حسرت

و آه دورۀ انتقال از کودکی - تقریباً - هجده سالگی - دوره ای پر فراز

و نشیب - بین وابستگی و استقلال - شبیه به رؤیا - کم حوصلگی و

دلخوری های بیهوده - لذت ببریم - لحظه های زندگی - جویبار باصفا -

و زلال و گوارا - گل آلود - رابطه - شخصیت - پسندیده - چهره و

نگاهش - نشاط بجوشد - کیمیا - استقلال طلبی - کنجکاوی و شوق

یادگیری - ناآرام جلوه می دهد - نیازها و علایق - مطالب آموختنی -

می خوانند - پر رمز و راز - آفرینش - سرشار از اندرز  -تأمل و تفکّر

و بصیرت - به شکوفایی خواهیم رسید -آراستگی و پاکدلی - پرشکوه

الهی - همراه و همسایه - خطّ خوش - مهارت های دلنشین هنری -

تصاویر شکوفه های محبّت - سرشار می سازد - به یاد بیاوریم ---

                                                              

درس 5 : قلب کوچکم را به چه کسی بدهم ؟

اذیّت می کند - واقعاً حقّش است - مهمان خانه - لانۀ گنجشک -

پاییز - تصمیم گرفتم - راحت است - هردوتاشان - فوراً - عموی

خوش اخلاقم - ولو شده بودند - رضایت - قوم و خویش ها - حتماً تقصیر

خودش است - زحمت و فشار - صندوق پول هایش - یواش یواش -

یک دفعه - محلّه و خیابان - یک عالم جای خالی - به شرطی که -

کثیف نکنند - زور نگویند - حق دارند - معلوم نیست - مربوط نیست -

                                                

درس 6 : علم زندگانی 

شوق پرواز - به جرئت - شاخساری - گذشت از بامکی - جو کناری -

وحشت - سست شد - رنج خستگی - عجز - نوکاران - برزن و بام -

هنوزت - توش هنر -  می باید اندوخت - حدیث زندگی - محکم نهادن -

بر پای ایستادن - آسودگی - گهم سرپنجه خونین شد - آسایشم -

دمساز - هجوم فتنه های آسمانی - علم زندگانی - شاخک بی بن -

برومند - سعی و عمل ---

                                                

درس 7 : زندگی همین لحظه هاست .

مجموعه ای از زندگی - به شتاب می گذرند - هرگز - بدون تردید -

صرف وقت - دقایق تلف شده - بیهوده - گویی - قرن های طولانی -

جهان - دل آزرده - جست و جوی آن - زیر و رو می کنند - نگران و

ناراحت - عمر حقیقی - شناسنامۀ ما - تعیین نمی کند - زیستن -

فرصت ها می گذرد - اثنای سفر - عبور از گورستان - سنگ مزارها -

حیرت - مدّت حیات صاحبان قبور - حک شده بود - صفا - با نظری دیگر

می نگریم  - خوردن و خفتن - با حیوانات تفاوتی نداریم - قسمت اعظم

عمر - به غفلت سپری می شود - موفّق - به فردا افکندن -

به امید آینده نشستن - یادآوری گذشته - گذراندن و افسوس خوردن -

شایسته نیست -خنده های بیهوده - خوش گذرانی - به قول بعضی -

الکی خوش بودن - خوشی واقعی - دوستدار - تقسیم و منهای غم -

کران بها - مقصود - دائماً - کوشش و اضطراب - راحت و آرام - بر خود

حرام کنید - ساعات مصاحبت دوستان - بازی های تفریحی - مصرف

می شود - اوقات تلف شده - مرور شگفتی و اعجاب - جزء زندگی -

تأمّل و فکر - عبرت - غصّه و اندوه - نهج البلاغه ---

                                

درس 8 : نصیحت امام ( ره )

نامه ای نصیحت آمیز - بزرگوارید - محبّت آمیز - قرائت کردم - محتاج

آنم - نشاط و خرّمی - وظایف - اطاعت - غنیمت شمارید - راضی کنید -

احترام - تعالی - سعادت و ترقّی - باسمه تعالی - علّامه - کنجکاو و

دقیق - دامن طبیعت - دقایقی طولانی - درهم آمیخت - گوش

می سپرد - خاطرات - صید پرنده ها - احساس بیزاری و تنفّر -

هیجان - شیفتۀ طبیعت - خشونت - سعی می کردند - مثل گشت و

گذار در صحرا ها - همان قدر - لذّت می برد - حل ّ مسائل ریاضی -

خواندن جغرافیا و علوم - به وجد می آمد - تعجب می کرد - موقع

شنیدن شعر - احساس شادی - اوّلین ساعات حضورش - حرم حضرت -

پناه برد - ضریح - اخلاص و همّت - عطا کند - شفای کسالت - شوق

خواندن - عطش مطالعه - مشتاقانه - مدرسۀ دارالشّفا -اندیشه اش -

حجره ای ساده - نصیب او - فضای آن - گلیم کهنه -

 

فارسی هفتم : درک مطلب ، درس های نوبت اول

 

درس 1 :

 

1 - با توجه به بیت :

 

« بچه ها در کلاس جنگل سبز     جمع بودند دور هم خوشحال »

 

     اعضای کلاس چه کسانی بودند ؟

 

2 - در بیت :

 

« هر یکی برگ کوچکی در دست    باز انگار زنگ انشا بود »

 

    از واژه ی برگ چه برداشت هایی دارید ؟

 

3 - منظور دانه از ان که « گفت : باغی بزرگ خواهم شد »

 

چیست ؟

 

4 - چرا غنچه خود را به لبخند تشبیه کرد ؟

 

5 - در بیت :

 

« با نسیم بهار و بلبل باغ     گرم راز و نیاز خواهم شد »

 

از مصراع اول چه برداشت هایی دارید ؟

 

6 - بیت :

 

« تا افق های دور کوچ کنم    باز پیغمبر بهار شوم »

 

به چه نکته هایی در طبیعت اشاره دارد ؟

 

7 - گوینده ی بیت :

 

« توی گلدسته های یک گنبد    روز و شب زائر حرم باشیم »

 

کدام یک از اعضای کلاس هستند ؟

 

    ارتباط این بیت را با گویندگان آن بیان کنید ؟

 

8 - در مصراع :

 

« آرزوهایتان چه رنگین است »

 

منظور از رنگین بودن آرزوها چیست ؟ 

 

 

                                               

 درس 2 :

 

1 - عبارت :

 

« ناگهان نوازش لطیف و خنکی را لای انگشتان پاهای برهنه ام

 

    احساس کردم . »

 

    به کدام یک از پدیده های طبیعت اشاره دارد ؟

 

2 - در عبارت :

 

« آب این روح مذاب امید ... می رفت تا خود را به صدها

 

   کشتزار سوخته ...

    

برساند . »

 

چرا صفت سوخته برای کشتزار به کار رفته است ؟  

  

3 - نویسنده با بیان جمله ی :

 

« درختان شاخه ی دستان خود را به آسمان برافراشته بودند . » 

 

     معتقد است درختان مشغول چه کاری هستند ؟ 

 

4 - چرا نویسنده نسیم را « مادری مهربان و آداب دان »

 

    معرفی می کند که « به فرزندان خویش حق شناسی

 

   و ادب می آموزد » ؟  

 

درس 3 :

 

1 - در عبارت :

 

« جوانان و نوجوانان ما اهل فکر کردن ، دریافتن و تحلیل کردن

 

  [ هستند ] . »

 

     چرا واژه ی هستند ، در قلاب [ ] نوشته شده است ؟ 

 

2 - ویژگی های یک نوجوان را بنویسید .

 

3 - پرچم افراشته ، نشانه ی چیست ؟

 

4 - منظور از « سال های طلایی » چیست ؟

 

                                    

درس چهارم :

 

1 - منظور از « آسمان مثل یک تبسم شد »چیست ؟

 

2 - با توجه به مصراع :

 

« در کتابی بهار معنا شد »

 

بهار در کدام کتاب معنا می شود ؟

 

3 - در مصراع :

 

« مثل یک شاخه گل جوانه بزن »

 

شاعر چه چیزی را به شاخه گل تشبیه کرده است ؟

 

4 - در مصراع :

 

« مثل یک چشمه سار جاری شو »

 

شاعر چه چیزی را به چشمه سار تشبیه کرده است ؟

 

5 - در مصراع :

 

« هست وقت شکفتنت امروز »

 

منظور از شکفتن چیست ؟

 

6 - در عبارت :

 

« دوست خوب ، کیمیاست . »

 

چه ارتباطی میان دوست و کیمیا وجود دارد ؟ چرا ؟

 

7- با توجه به عبارت :

 

« کتاب پر رمز و راز آفرینش و شگفتی های طبیعت ، سرشار از

 

درس ها و اندرزهاست . »

 

گوشه ای از این درس ها و اندرزها را بنویسید .

 

 

                               

 

درس 5 - 

 

1 - چرا نویسنده معتقد است که « قلب مهمان خانه نیست » ؟

 

2 - چرا نویسنده معتقد است که قلب با لانه ی گنجشک تفاوت دارد ؟

 

3 - در عبارت :

 

« باید از اوّل عقلم می رسید و قلبم را به هر دوتاشان می دادم . »

 

منظور از  هر دو تاشان ، چیست ؟ 

 

4 - چرا عموی پول دار پدر در قلب نویسنده جا نشد ؟

 

5 - منظور از عبارت « از این سر تا آن سر دنیا » چیست ؟

 

6 - نویسنده آخرین قسمت خالی قلب خود را برای چه کسانی نگه داشت ؟

 

7 - در عبارت « این قلب است یا دریا ؟ » دریا مظهر و نشانه ی

 

     چیست ؟

 

                           

 

درس 6 - 

 

1 - منظور از مصراع « ز نوکاران که خواهد کار بسیار ؟ » چیست ؟

 

2 - در مصراع :

 

« ز نوکاران که خواهد کار بسیار ؟ »

 

با توجه به علامت سوال ، چه نکته ی دستوری در جمله وجود دارد ؟

 

3 - منظور از « هنوزت نیست پای برزن و بام » چیست ؟

 

4 - در بیت :

 

« هجوم فتنه های آسمانی    مرا آموخت علم زندگانی »

 

کبوتر علم زندگانی را چگونه آموخته است ؟

 

5 - در مصرع :

 

« نگردد شاخک بی بن برومند »

 

کبوتر شاهد مثال شاخک بی بن را در قبال چه کسی بیان می کند ؟ 

 

                              

 

درس 7  :

 

1 - منظور از « زیر و رو کردن دنیا » چیست ؟ 

 

2 - زندگی واقعی چیست ؟

 

3 - پاسخ بزرگان شهر به پرسش اسکندر درباره ی عمر کوتاه

 

    حک شده روی سنگ های قبر چه بود ؟

 

4 - خیام برای استفاده از فرصت ها ، چه سفارشی دارد ؟

 

5 - منظور از خوش بودن چیست ؟

 

6 - سخن حضرت علی ( ع ) را درباره ی استفاده از فرصت ها

 

     بنویسید .

 

7 - حضرت علی ( ع ) فرصت ها را به چه چیزی شباهت داده اند ؟

 

                         

 

درس 8 : 

1 - علامت اختصاری ( ره ) یعنی چه ؟

 

2 - علامت اختصاری ( س ) یعنی چه ؟

 

3 - پاسخ امام خمینی به دانش آموزان که از نصیحت ایشان خودداری

 

      کرده بودند ، چه بود ؟

 

4 - علامه جعفری در برخورد با طبیعت ، چگونه رفتار می کرد ؟

 

5 - منظور نویسنده از این که دو صفت « کوچک » و « بزرگ »

 

    را برای حجره به کار برده است ، چیست ؟ 

 

     حجره ای ساده و کوچک نصیب او شد ... حجره ای که برای

 

    محمد تقی از همه ی دنیا بزرگ تر بود .

 

قلب کوچکم را به چه کسی بدهم ؟

 

من قلب کوچولویی دارم ؛ خیلی کوچولو ؛ خیلی خیلی کوچولو .

سه جمله

آرایه ادبی :

تکرار خیلی

تکرار کوچولو

 

قلب آدم نباید خالی بماند . اگر خالی بماند ، مثل یک گلدان خالی ،

زشت است و آدم را اذیت می کند .

آرایه ادبی :

 قلب را به گلدان تشبیه کرده است .

تکرار خالی

 

دلم می خواهد تمام تمام این قلب کوچولو را مثل یک خانه ی قشنگ

کوچولو ، به کسی بدهم که خیلی خیلی دوستش دارم ... یا ...

نمی دانم ... کسی که خیلی خوب است ؛

آرایه ادبی :

تکرار کوچولو

تکرار تمام

شبیه : قلب کوچولو را به خانه تشبیه کرده است .

 

 

قلب مهمان خانه نیست که آدم ها بیایند ، دوسه ساعت یا دو سه

روز توی آن بمانندو بعد بروند . قلب ، لانه ی گنجشک نیست که

بهار ساخته شود و در پاییز ، باد آن را

با خودش ببرد ...

آرایه ی ادبی :

تکرار دو سه

   قلب  ≠  مهمان خانه                                    بهار   ≠  پاییز

    قلب ≠ لانه ی گنجشک                                بمانند  ≠  بروند

 

 

جای آدم های خیلی خیلی خوب است – برای همیشه –
 آرایه ی ادبی : 

تکرار خیلی

دلیل کاربرد  - ... – توضیحات فرعی یا تکمیلی را درباره ی جمله بین

                            دو خط تیره قرار می دهند . 

                                                  

تمام قلبم را ، تمام تمامش را بدهم به مادرم ؛

آرایه ی ادبی :

تکرار تمام

 

باید عقلم می‌رسید و قلبم را می دادم به هر دو تاشان .

منظور از « هردو تاشان » پدر و مادر است . 

 

اما وقتی نگاه کردم خدا جان ، خدا جان !

دلیل کاربرد علامت تعجب !  جمله ی عاطفی است .

 

خوب ... بعدش نوبت کی ها بود ؟

دو جمله

 

بله ، درست است .

دو جمله

 

این عموی پدرم خیلی خیلی خیلی پول‌‌دار است .

آرایه ی ادبی :

تکرار خیلی

 

ببرم توی قلبم و یک گوشه بهش جا بدهم .

بهش = به + ش

دو جمله

 

یک شب به یاد آن روزها و شب های خیلی سخت آن جنگ افتادم ...همه ی آن هایی

که جنگیدند و دشمن را از خاک ما ، از سرزمین ما ، و از خانه ی ما انداختند بیرون ...

آرایه ی ادبی :

شب  ≠  روز

مراعات نظیر  جنگیدند و دشمن و خاک و سرزمین و جنگ

 

سرباز خانه داشت ، کوچه و محله و خیابان و مسجد داشت و ...

 آرایه ی ادبی :

مراعات نظیر خیابان و کوچه و محله

                                                

        

دانش های زبانی و ادبی  :

گاه جمله تنها با یک نهاد و یک فعل کامل می شود .

اما گاهی جمله علاوه بر نهاد و فعل نیاز به واژه های دیگری هم دارد .

به ترکیب بندی ساختمان جمله های زیر توجه کنید .

ساختمان جمله :    1 - نهاد + فعل خاص

                            2 - نهاد + مفعول + فعل خاص

 

پروانه می خندد .

 نهاد     فعل

چه کسی می خندد ؟ پروانه   ( نهاد )

 

سمیرا افتاد .

 نهاد   فعل

 چه کسی افتاد ؟ سمیرا  ( نهاد )

این جمله ها تنها با یک نهاد و فعل خاص کامل شده اند .

 

به جمله های زیر توجه کنید .

پروانه پریسا را دید  .

 نهاد   مفعول    فعل

چه کسی دید ؟ پروانه  ( نهاد )

چه کسی را دید ؟ پریسا  ( مفعول  ) 

این جمله علاوه بر نهاد و فعل ، به مفعول هم نیاز دارد .

همان طور که می بینید ، مفعول را با پرسش « چه کسی را یا

چه چیزی را » + فعل ، مشخص می کنیم . مفعول معمولاً با

حرف نشانه ی مفعولی ، یعنی « را » به کار می رود . گاه در

جمله ، حرف نشانه ی مفعولی حذف می شود ؛ اما این

جمله ها همچنان قابلیت پذیرفتن « را » یعنی حرف نشانه ی

مفعولی را دارند .

 

مادرم ظرف ها را می شوید .

 نهاد   مفعول   حرف نشانه ی مفعولی  

 

چه کسی می شوید ؟ مادرم   ( نهاد )

چه چیزی را می شوید ؟ ظرف ها را ( مفعول  ) 

 حالا در جمله ی زیر ، نقش واژه های مشخص شده را بنویسید .

نازنین تلویزیون تماشا می کند .

   

   

منظور از تکرار ( یکی از انواع آرایه ی ادبی ) چیست ؟

گاه نویسنده و شاعر در نوشته ی خود از واژه های تکراری استفاده

می کند ، به طوری که این تکرار ، باعث زیباتر شدن نوشته می شود .

البته این تکرار را نباید با تکرارهای خسته کننده اشتباه گرفت .

 

فارسی : درس ششم ، علم زندگانی

کبوتر بچه‌ای با شوق پرواز                     به جرئت کرد روزی بال و پر باز

قافیه : پرواز - باز

1 جمله

آرایه ادبی :

مراعات نظیر : کبوتر ، پرواز ، بال ، پر

تشخیص : جرئت داشتن را به جوجه کبوتر نسبت داده است . 

روزی جوجه کبوتری به شوق پرواز با شهامت شروع به پرواز کرد .

 

پرید از شاخکی بر شاخساری                   گذشت از بامکی بر جو کناری

قافیه : شاخساری - کناری

2 جمله

نکته :
شاخک یعنی شاخه ی کوچک     

بامک یعنی بامِ کوچک

شاخسار : قسمت بالای درخت که پُر شاخه باشد.

از شاخه ی کوچکی به شاخه کوچک دیگری پرید و از کنار بام کوتاهی به کنار جوی آبی پرید

 

نمودش بس که دور آن راه نزدیک        شدش گیتی به پیش چشم تاریک

قافیه : نزدیک - تاریک

2 جمله  

نکته : شدش ضمیر « ش » در مرتب کردن پس از چشم قرار می گیرد ،

         یعنی چشمش .

آن راه نزدیک از بس که به نظرش دور آمد دنیا پیش چشم او سیاه شد .

 

ز وحشت سست شد بر جای ناگاه               ز رنج خستگی درماند در راه

قافیه : ناگاه - راه

2 جمله 

آرایه ادبی :

مراعات نظیر : سست ، رنج ، خستگی ، درماند

ز ترس زیاد درجا سست و بی حال شد و از سختی خستگی در راه درمانده شد و نتوانست راه را ادامه دهد

 

گه از اندیشه بر هر سو نظر کرد                گه از تشویش سر در زیر پر کرد

 

نه فکرش با قضا دمساز گشتن                  نه‌اش نیروی زآن ره بازگشتن

 

نه گفتی کآن حوادث را چه نام است             نه راه لانه دانستی کدام ست

 

نه چون هر شب حدیث آب و دانی               نه از خواب خوشی نام و نشانی

 

فتاد از پای و کرد از عجز فریاد                 ز شاخی مادرش آواز در داد

قافیه : فریاد - داد

3 جمله 

آرایه ادبی :

فتاد از پای کنایه از ناتوانی خستگی

از پا افتاد و ار ناتوانی فریاد کشید ، مادرش از شاخه ای صدایش زد

 

کزین سان است رسم خودپسندی                چنین افتند مستان از بلندی

 

بدن خردی نیاید از تو کاری                      به پشت عقل باید بردباری

 

ترا پرواز بس زودست و دشوار                 ز نو کاران که خواهد کار بسیار ؟

قافیه : دشوار - بسیار

3 جمله

مصراع دوم استفهام انکاری دارد . یعنی پرسشگر خود پاسخ پرسش

را می داند اما به خاطر این که روی مسأله ای تأکید کند یا نسبت به

رفتاری اعتراض کند جمله ی خبری خود را به صورت پرسشی مطرح

می کند.

برای تو پریدن بسیار زود و سخت است و هیچ کس از افراد بی تجربه و تازه کار انتظار کارهای بزرگ ندارد ؟

 

بیاموزندت این جرئت مه و سال                 هَمَت نیرو فزایند، هم پر و بال

 

هنوزت دل ضعیف و جثه خرد است             هنوز از چرخ ، بیم دستبرد است

 

هنوزت نیست پای برزن و بام                   هنوزت نوبت خواب است و آرام

قافیه : بام - آرام

3 جمله

آرایه ادبی :

تکرار : هنوز 

هنوز قدرت رفتن به کوچه و پرواز به بر روی پشت بام نداری. اکنون وقت خوابیدن و استراحت توست.

 

هنوزت انده بند و قفس نیست                    به جز بازیچه، طفلان را هوس نیست

 

نگردد پخته کس با فکر خامی                    نپوید راه هستی را به گامی

 

تو را توش هنر می باید اندوخت                 حدیث زندگی می باید آموخت

قافیه : اندوخت - آموخت

2 جمله 

آرایه ادبی :

توش ِ هنر اضافه ی تشبیهی . هنر به توشه و ذخیره تشبیه شده

                         است .

تو باید هنر و فن و تجربه لازم را به دست بیاوری و راو و رسم زندگی کردن را یاد بگیری

 

بباید هر دو پا محکم نهادن                       از آن پس، فکر بر پای ایستادن

قافیه : نهادن - ایستادن

2 جمله 

آرایه ادبی :

تکرار پا

برپا ایستادن کنایه از استقلال ، به خود متکی بودن

ابتدا باید دو پایت را محکم بر زمین بگذاری بعد از آن به فکر برپا ایستادن باشی و بخواهی به خودت متکی باشی

 

پریدن بی پر تدبیر، مستی است                  جهان را گه بلندی، گاه پستی است

 

به پستی در، دچار گیر و داریم                  به بالا، چنگ شاهین را شکاریم

 

من این‌جا چون نگهبانم تو چون گنج            تو را آسودگی باید، مرا رنج

قافیه : گنج - رنج

4 جمله

آرایه ادبی :

من چون نگهبانم تشبیه من به نگهبان           

تو چون گنج تو به گنج تشبیه شده .

مراعات نظیر : گنج و نگهبان

رنج ≠ آسودگی

تکرار تو

من اینجا مانند نگهبانی هستم و تو گنج هستی ، تو باید استراحت کنی و من سختی بکشم

 

تو هم روزی روی زین خانه بیرون             ببینی سحربازیهای گردون

 

از این آرامگه وقتی کنی یاد                     که آبش برده خاک و باد بنیاد

 

نه‌ای تا زآشیان امن دلتنگ                     نه از چوبت گزند آید، نه از سنگ

 

مرا در دام ها بسیار بستند                      ز بالم کودکان پرها شکستند

قافیه : بستند - شکستند

2 جمله

بسیار اتفاق افتاده است که مرا اسیر کردند و کودکان پر و بالم را نیز شکسته اند .

 

گه از دیوار سنگ آمد گه از در                گهم سرپنجه خونین شد گهی سر

قافیه : در - سر 

4 جمله

آرایه ادبی :

مراعات نظیر دیوار ، در

تکرار : گه

گاه از سوی دیوار و گاه از در خانه به من سنگ پرتاب کردند.گاهی چنگال هایم و زمانی سرم زخمی شد

 

نگشت آسایشم یک لحظه دمساز               گهی از گربه ترسیدم، گه از باز

قافیه : دمساز - باز  

3 جمله  

آرایه ادبی :

تشخیص : دمساز شدن با آسایش

تکرار : گه

استراحت یک لحظه بامن همدم نشد ، گاهی از گربه و گاهی هم از باز شکاری ترسیدم

 

هجوم فتنه‌های آسمانی                          مرا آموخت علم زندگانی

قافیه : آسمانی - زندگانی

1 جمله

آرایه ادبی :

هجوم فتنه ، فتنه مرا آموخت ؟

بلاهایی که از زمین و هوا به من هجوم می آورد و به من روش زندگی کردن را یاد داد .

 

 نگردد شاخک بی بن برومند    زتو سعی و عمل باید ز من پند 

قافیه : برومند - پند

3 جمله

نهال کوچک بدون ریشه قوی نمی شود و ریشه نمی کند تو باید برای زندگی تلاش کنی و

من با تجربه هایم تو را نصیحت می کنم .

 دانش های زبانی و ادبی :

 

در درس های گذشته خواندیم  که بعضی جمله ها با نهاد

و فعل خاص کامل می شوند .
 

نهاد + فعل خاص
 

بعضی جمله ها برای کامل شدن ، علاوه بر نهاد و فعل خاص
 

به مفعول هم نیاز دارند .
 

نهاد + مفعول + فعل خاص
 

بعضی جمله ها  ، علاوه بر نهاد ، مفعول و فعل خاص به نقش
 

دیگری بنام متمم نیاز دارند . متمم گروه اسمی است که پس از
 

حرف اضافه می آید .
 

نهاد + متمم + فعل خاص

و یا :

نهاد + مفعول + متمم + فعل خاص
 

حروف اضافه عبارتند از :

به ، با، از، بر، تا، در، اندر ، پیش ، پس ، برای ،

بهر و از بهر ( در متن های کهن به کار می رفت  . ) ،

بی ، بدون ، چون ( = مانند ) ، درباره ٔ، مانند ، جز ،

مگر ( = جز )
 

به جمله های زیر توجه کنید .

 

می گويند :  

 اسکندر   در      ســفــــر   بــــــــه   شــهـــــری رسيد .
              حرف    متمم      حرف       متمم
             اضافه                اضافه

 

و  از    گورستان عبور کرد ،
  حرف    متمم
 اضافه

 

لوح قبور را خواند

 

حالا ادامه ی این داستان را بخوانید و حرف اضافه و نهاد را در

آنها مشخص کنید .

 

و به حيرت فرو رفت ؛

 

زيرا مدت حيات صاحبان قبور که بر رو ی سنگ ها حک شده بود ،

 

هيچ کدام از ده سال تجاوز نمی کرد .  

 

يکی از بزرگان شهر را پيش خواند

 

و به او گفت :

 

شهری باصفا ، با هواي خوب و آب گوارا چرا زندگی

مردمش چنين کوتاه است ؟

 

آن مرد بزرگ در پاسخ گفت :

 

ما زندگی را با نظری ديگر می نگريم .

 

 زندگی به خوردن و خفتن و راه رفتن نيست ،

 

ـ که در اين قسمت ما و حيوانات تفاوتی نداريم ـ

 

زندگی حقيقی آن است

 

که در جستجوی معرفت بگذرد .

 

بدين قرار هيچ کس بيش از پنج يا شش و حداکثر ده سال

زندگی نمی کند ؛

 

زيرا قسمت اعظم عمر به غفلت سپری می شود .

          

                     نکته ی دوم : جا به جایی واژه ها در شعر 

وقتی شعر بهترین سرآغاز را می خوانید ، ، از مصراع اول

تا پایان شعر ، آهنگ و یکنواختی خاصی را درمی یابید . در

بقیه ی شعرها هم ، این هماهنگی را احساس می کنید .

در صورتی که وقتی یک متن ساده ، یک داستان  و یا یک

مقاله را می خوانید ، از این هماهنگی خبری نیست .

به همین دلیل گاه شاعر مجبور است ، بعضی از واژه ها را

در جمله جابه جا کند ، تا بتواند این آهنگ را در شعر خود

ایجاد کند .

 به مصراع ها و بیت های زیر توجه کنید  .

شدش گیتی به پیش چشم تاریک :

- گیتی به پیش چشمش تاریک شد .

 

کبوتر بچه‌ای با شوق پرواز     

به جرئت کرد روزی بال و پر باز

- کبوتر بچه ای با شوق پرواز روزی به جرئت بال و پر باز

   کرد .

 

حالا نوبت شماست . با باز کردن یک صفحه ی تمرین برای

خود ، جمله های زیر را کپی و سپس مرتب کنید . 

پرید از شاخکی بر شاخساری                  

-

گذشت از بامکی بر جو کناری

-

ز وحشت سست شد بر جای ناگاه             

 -

 ز رنج خستگی درماند در راه

-

فتاد از پای و کرد از عجز فریاد

-

ز نو کاران که خواهد کار بسیار

-

گهم سرپنجه خونین شد گهی سر

 -

هجوم فتنه‌های آسمانی                         

 مرا آموخت علم زندگانی

-

نگردد شاخک بی بن برومند 

 

                    

 

 

معنی واژه های مشخص شده را بنویسید .

ستایش : 

ای یاد تو « مونس » « روانـ » ـم 

 

ای « کارگشا » ی هر چه هستند 

 

ای هست کن « اساس » هستی 

 

کوته ز درت « دراز دستی » 

 

هم قصه ی « نانموده » دانی 

 

هم تو به « عنایت » الهی 

 

« توفیق » ده تا در دین استوار شویم . 

  درس 1 :

1 - باز هم در کلاس غوغا شد .
 

2- روز و شب زائر حرم باشیم .
 

3 - زنگ تفریح را که زنجره زد ،
 

4 - یاد دارم که در ایام طفولیّت متعبّد و

     شب خیز بودم .
 

5 - فارغ از سنگ بچه ها باشم .
 

6 - کاش روزی به کام خود برسید .
 

7 - همه شب ، دیده بر هم نبسته و مصحف عزیز

      بر کنار گرفته .
 

8 - تا افق های دور کوچ کنم .
 

9 - چنان خواب غفلت برده اند که گویی نخفته اند

    که مرده اند .
 

10 - تو نیز اگر بخفتی ، به از آن که

       در پوستین خلق افتی .

 

                                 

درس 2 :             

1 - آب های زلال و سرد فهم و دانایی در من خواهد جوشید .
 

2 - غرقۀ شکوه و اعجاز زیبایی خلقت بودم .
 

3 - به احساسات این طبیعت و سبزه های معصوم پاسخ می گفتم .

4 - این بیت سعدی را زمزمه می کردم .

5 - جملۀ پرسشی چیزی را با آهنگ و لحن پرسشی مطرح می کند .

 

درس 3 : 

 

1 - خرمشهر را با آن همه استحکامات دشمن پس گرفتند  .
 

2 - به رغم تلاش های دشمنان ، واقعیت ، عکس این است .
 

3 - گاهی در برخی از مطبوعات از انحراف نسل جوان سخن

     می گویند .
 

4 - اینها چرا صلاح و پاکدامنی و پارسایی و صداقت جوانان را نمی بینند .
 

5 - اینها چرا شور و شعور جوانان را نمی بینند ؟

6 - متخصصان جهانی مجبور شده اند ؛ اعتراف کنند که جوانان ما با همّت

    و غیرت توانسته اند استعداد جوشان خود را آشکار کنند . 
 

6 - یک هیئت جهانی به ایران آمد .

6 - فردای شکوهمندی را برای ایران مقتدر به وجود بیاورند .
 

7 - این نیرو و نشاط باید در راه رسیدن به این ارزش والا

    خرج شود .

        

                                 

درس 4 :

1 - آسمان مثل یک تبسّم شد .

 

2 - استقلال طلبی ، کنجکاوی و شوق یادگیری نوجوان

     را گاهی ناآرام جلوه می دهد .

 

3 - جویبار باصفا و زلال و گوارای زندگی را گل آلود

     نکنیم .

 

4 - کتاب پر رمز و راز آفرینش سرشار از درس ها و

     اندرزهاست .

 

5 - نیروی جوانی و شادابی این دوره را با تأمّل و

      بصیرت همراه کنیم .

 

6 - تمیزی و آراستگی و پاکدلی ، ما را با زیبایی های

     جهان پرشکوه الهی همراه و همسایه می کند .

 

درس 5 :  ---    

                                

 

درس 6 :  

1 - گذشت از بامکی بر جوکناری

2 - فتاد از پای کرد از عجز فریاد . 
 

3 - شدش گیتی به پیش چشم تاریک .

4 - ز نوکاران که خواهد کار بسیار ؟

5 - هنوزت نیست پای برزن و بام .

6 - نگشت آسایشم یک لحظه دمساز . 

7 - نگردد شاخک بی بن برومند .    

 

درس 7 :   

1 - زیستن و زندگی زیبا تنها همان فرصت هایی است که با رفتارهای

     زیبا و کارهای بزرگ می گذرد .

2 - در اثنای سفر به شهری رسید .
 

3 - زیرا مدّت حیات صاحبان قبور که بر روی سنگ ها

     حک شده بود ، از ده سال تجاوز نمی کرد . 
 

4 - قسمت اعظم عمر به غفلت سپری می شود .

5 - دقایق گران بها را بیهوده از دست مدهید .

6 - مقصود این نیست که دائماً در کوشش و اضطراب باشید .

 
7 - ساعاتی که در مصاحبت دوستان می گذرد ... در ردیف اوقات

      تلف شده نیست .

8 - بخصوص اگر با تأمّل و عبرت همراه باشد .

 

                          

درس 8 :

1 - دانش آموزان یک مدرسه ی دخترانه برای امام خمینی نامه

     می نویسند .

2 - نامۀ محبّت آمیز شما را قرائت کردم . 
 

3 - اطاعت و خدمت پدران و مادرانتان را غنیمت شمارید .

 

4 - از صید گنجشکی کوچک با تیرکمان احساس تنفّر می کرد .

5 - او شیفتۀ طبیعت بود .

 

4 - از حلّ مسائل ریاضی ، خواندن جغرافیا و علوم

      به وجد می آمد .

 

5 - سر بر ضریح آن حضرت گذاشت .           

از خداوند خواست که به او اخلاص و همّت بلند

      عطا کند و به قلب نگران مادر آرامش بخشد و

      کسالت او را شفا دهد .

 

6 - باز هم شوق خواندن و عطش مطالعه در وجودش

      زنده شد .

 

7 - حجره ای ساده و کوچک نصیب او شد که گلیم

     کهنه و ساده ای کف آن را پوشانده بود .

 

                            « هوالمحبوب »

نام و نام خانوادگی :                              امتحان فارسی پایه‌ی هفتم 

 معنی هر قسمت را به فارسی ساده و روان بنویسید .

 1 – نگشت آسایشم یک لحظه دمساز            

       گهی از گربه ترسیدم گه از باز ( 1 نمره )

 

 2 – تو را توش هنر می‌باید اندوخت              

       حدیث زندگی می‌باید آموخت ( 1 نمره )

 

3 – جوجه گنجشک گفت : می‌خواهم             

      فارغ از سنگ‌‌ ‌‌‌‌‌‌بچه‌ها باشم ( 1 نمره )

 

4 - آسمان مثل یک تبسم شد  ( 5/0 نمره )

 

5 – غرقه‌ی شکوه و اعجاز زیبایی خلقت بودم  ( 5/0 نمره )

معنی واژه‌های مشخص شده را بنویسید . ( 2 نمره )

 

6 – جوان و نوجوان چشمه‌ی جوشان نیرو و استعداد است .

 

7 – اگر این دوره را با تأمل و بصیرت همراه کنیم ، به شکوفایی خواهیم رسید .

 

8 -  قسمت اعظم عمر به غفلت سپری می‌شود .

 

9 – حجره‌ای ساده و کوچک نصیب او شد .

تاریخ ادبیات :

 

10 – پروین اعتصامی بیشتر قطعات خود را به صورت گفت‌وگو

        سرود که در اصطلاح ادبی به آن   ..........  

        می‌گویند . ( 5/0 نمره )

 

 11 - « مثل چشمه مثل رود » اثر    . . . . . . . . .  . . . .  

         است . ( 5/0 نمره )

 

   خودارزیابی :

 

12 - چرا می گویند : « وقت طلاست . » ؟ ( 5/0 نمره )

 

13 - « نوجوان زیباست » چه کنیم تا زیباتر شود ؟ ( 5/0 نمره )

 

14 – آرایه ی جمله ی « من اینجا چون نگهبانم » را بنویسید

        و درباره‌ی آن توضیح دهید . ( 5/0 نمره ) 

15 – در جمله‌ی ن آدم‌های بد اگر خوب شوند حق دارند یک

       خانه‌ کوچک در قلب من داشته‌باشند . » چه آرایه‌ای به‌ کار

       رفته‌است ؟ ( 5/0 نمره ) 

تعداد جمله‌ها را در عبارت‌های زیر بنویسید . ( 5/0 نمره ) 

 

16 – « بله ، درست است . »    . . . .    جمله

 

17 - « گفت : می‌خواهم آفتاب شوم . »     . . . . .    جمله

18 – یک جمله بنویسید که در آن فعل اسنادی به‌ کاررفته‌

        باشد .  ( 5/0 نمره )

 

 

23 – مفرد واژه‌ی « علایق » را بنویسید . ( 5/0 نمره )

24 – با توجه به معنی ، دور واژه‌ی درست خط بکشید .         

         عجز – اجز = ناتوانی     ( 5/0 نمره )

25 – برای « مقتدر » یک هم‌خانواده بنویسید . ( 5/0 نمره )

26 – واژه‌ی خواسته شده را کامل کنید . ( 5/0 نمره )              

        زنده + ی =   . . . . . .

27 – با حروف « ص ، ف ، ت ، م ، ح ، ا ، ه » دو واژه

        بنویسید . ( 5/0 نمره )  

28 – قافیه و ردیف را در بیت مشخص کنید . ( 5/0 نمره ) 

        دانه‌ها چون در زمین پنهان شود         

        سرّ آن سرسبزی بستان شود

درک مطلب :

29 – منظور دانه از این که « گفت : باغی بزرگ خواهم شد . »

        چیست ؟ ( 5/0 نمره )

 

30 – دکتر شریعتی با بیان جمله‌ی « درختان شاخه‌ی دستان خود

        را به آسمان برافراشته بودند . » معتقد است درختان با بالا

        بردن شاخه‌ها مشغول چه کاری هستند ؟ ( 5/0 نمره ) 

 

31 – در جمله‌ی « جوانان و نوجوانان ما اهل فکر کردن ، دریافتن

        و تحلیل کردن [ هستند ] . » چرا واژه‌ی هستند در قلاب [ ]

         نوشته شده  است ؟ ( 5/0 نمره ) 

 

 

32 – بزرگان شهر ، به اسکندر برای مدت حیات صاحبان قبور

        که بر سنگ قبرها حک شده بود ، چه پاسخی دادند ؟

        ( 5/0 نمره ) 

33 - بیت پنجم و ششم شعر « علم زندگانی » یا « عقاب » را

        بنویسید . ( 2  نمره ) 

 

    بیت 5   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   

              .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .

 

 

      بیت 6   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   . 

                .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .

 

   امیدوارم با درک کامل به پرسش‌ها پاسخ داده باشید . این هم

   خسته نباشید پایانی :

   یادمان باشد :

               دلی را نشکنیم شاید خانه پروردگار باشد .

               کسی را تحقیر نکنیم شاید محبوب پروردگار باشد .

               از کمکی دریغ نکنیم شاید کلید بهشت باشد .

               و زود در نماز حاضر شویم ،

               شاید آخرین دیدارمان در زمین با پروردگار باشد .

 

منتظر نمره های عالی شما هستم .

نظرتونو درباره ی تک تک سوالا بنویسید .

زندگی همین لحظه هاست

 

بند 1 –

زندگی مجموعه ای از روزها و ماه هاست : اشاره دارد به سخنی از

 

امام حسین علیه السلام که می فرمایند : « ای فرزند آدم ( ای انسان ) ،

 

تو مجموعه ای از روزها هستی . »

 

روزها ماه ها سال ها : مراعات نظیر

 

به شتاب : سریع

 

 

 

بند 2 –

وقت طلاست : وقت به طلا تشبیه شده

 

بدون تردید : بی شک

 

بدون تردید ≠ مطمئناً

 

صرف وقت : از زمان استفاده کردن

 

هم خانواده صرف : مصرف ، مصارف

 

دقایق : جِ دقیقه

 

تلف شده : از بین رفته

 

هم خانواده تلف : اِتلاف ، تَلَفات

 

 

بند 3 -

 

گویی : اِنگار

 

قرن : صد سال

 

قرن های طولانی : صدها سال

 

هم خانواده قرن : قرون

 

دل آزُرده : ناراحت

 

دنیا را زیرورو می کنند : همه جا را می گردند .

 

 

بند 4 -

 

عمر حقیقی را ، شناسنامه ما تعیین نمی کند : ارزش عمر ما به سنّ

 

شناسنامه ای ما نیست بلکه به اندازه رفتارها و کارهای نیک ماست .

 

زیستن : زندگی کردن

 

 

 

بند 5 -

 

اسکندر : فرمانده یونانی که با شکست دادن آخرین پادشاه هخامنشی ،

 

ایران را تصرف کرد و سلسله سلوکی را در ایران بنا نهاد .

 

اَثنا : میانه ها ، جِ ثنی

 

در اَثنای سفر : در بین سفر ، در مسیر

 

به حیرت فرورفت : شگفت زده شد

 

هم خانواده حیرت : متحیر ، حیران ، تحیُّر

 

حیات : زندگی ، عُمر

 

قبور : قبرها ، جِ قبر

 

هم خانواده قبر : قبور ، مقبره

 

صاحبان قبور : مُردگان

 

حک شدن : به شیوه کنده کاری نوشتن

 

تجاوز نمی کرد : بیشتر نمی شد

 

پیش خواند : فراخواند

 

نظر : فکر ، عقیده

 

خُفتن : خوابیدن

 

قسمت اعظم عمر : بیشترین سال های زندگی

 

هم خانواده اعظم : معظّم ، تعظیم ، عِظام

 

غفلت : بی خبری

 

هم خانواده غفلت : غافل ، تغافُل

 

غفلت ≠ آگاهی

 

سپری می شود : می گذرد

 

 

 

بند 6 -

 

امروز را به فردا افکندن : کارها را برای روز بعد گذاشتن

 

 

 

شعر خیام :

 

 دی : دیروز ، گذشته

 

گذشت : رفت

 

او : به واژه دی اشاره دارد .

 

نامده : ( مخفف نیامده ) آینده

 

معنی شعر : از گذشته که دیگر رفته و تمام شده ، حرفی نزن و از

 

آینده ای هم که هنوز نیامده ، نگران نباش و بی تابی نکن . لحظه های

 

زندگیت را با نگرانی از آینده و پشیمانی از گذشته ها صرف نکن .

 

زمان حال را دریاب ( از زمان حال که در دسترست هست استفاده

 

کن . ) و عمرت را هدر نده  .

 

این شعر خیام اشاره دارد به سخنی از حضرت علی علیه السلام که

 

فرمودند : « آن چه از دست رفت ( زمان گذشته ) ، گذشته است و

 

زمانی که نیامده ( آینده ) ، کجاست ؟ برخیز و فرصت میان دو نیستی

 

( گذشته و آینده ) را دریاب . »

 

 

 

بند 8 –

 

تکرار خوش در ترکیب های  : خوش بودن ، خوشی گذرانی ،

                                   
                                 الکی خوش بودن ، خوشی واقعی

 

مراعات نظیر : منها ، تقسیم

 

شادی ≠ غم

 

 

 

بند 9 –

 

آرام = آرامش

 

اضطراب ≠ آرام

 

 

 

بند 10 –

 

مراعات نظیر : سبزه ، گل ، درخت

                  

                     آسمان ، ستاره

                  

                    دریا ، رودخانه

 

تأمل  = فکر

 

 

 

بند 11 –

 

غصه = اندوه

 

 

 

12 –

 

کاربرد حدیث : فرصت ها مثل گذشتن ابرها می گذرد ، فرصت های

 

                    خوب و عزیز را دریابید . »

 

 

 

 

خود ارزیابی :

 

1 - چرا می گویند : « وقت از طلا گران بهاتر است ؟»

 

     زیرا با صرف وقت می توان طلا به دست آورد ولی دقایق تلف

 

     شده را با طلا نمی توان خرید .

 

٢- منظور از « عمر حقیقی را شناسنامهٔ ما تعیین نمی کند » ،

 

  چیست ؟     

 

    عمر حقیقی آن است که انسان در جستجو و کسب علم باشد .

 

    کارهای مفید و سازنده ارائه دهد و با رفتارهای زیبا و کارهای

 

    بزرگ به مردم خدمت کند .

 

٣ - پیام اصلی درس چیست ؟

  

   بهره گیری از فرصت ها برای زندگی شاداب ، رو به رشد ،

 

     فعال و موفق .

 

4 -  ....................................................................

 

 

 

دانش های زبانی و ادبی :

 

فعل ها را به دو دسته تقسیم کرده اند ؛

 

1 - فعل خاص

 

2 - فعل اسنادی

 

فعل های اسنادی که شما در این دوره می خوانید عبارتند از :

 

« است ، بود ، شد ، گشت ، گردید » 

 

فعل خاص فعلی است که انجام کاری را نشان می دهد . مثل :

 

پخت ، که انجام پختن را نشان می دهد ؛

 

و یا شسته بودند ، که انجام کار شستن را نشان می دهد .

 

حالا در جمله های زیر فعل های خاص و اسنادی را مشخص کنید

 

و پاسخ خود را با پاسخ ها در ادامه ، مقایسه کنید .

 

الف - فریده و فریبا افسانه را دیدند .

 

ب – فریده و فریبا از دیدن افسانه خوشحال شدند .

 

 

الف – پروانه ظرف ها را شست .

 

ب – ظرف ها تمیز بودند .

 

 

الف – اسکندر در اثنای سفر به شهری رسید .

 

 ب – اسکندر در شهر است .

 

 

الف - فریده و فریبا ، افسانه را   دیـــــد .
                                     

                                      فعل خاص

 ب - فریده و فریبا از دیدن افسانه خوشحال شـــــــــدند .
                                                             

                                                    فعل اسنادی

 

 

الف – پروانه ظرف ها را شـسـت .

                              فعل خاص

 

 ب – ظرف ها تمیز بـــودنـــــــد .

                         فعل اسنادی

 

الف – اسکندر در اثنای سفر به شهری رسید .

                                             فعل خاص

 ب – اسکندر در شهر است .

                         فعل اسنادی

 

                             این هم هدیه ی شما به دوستانتان :
                             
                               
این پست ، مخصوص پرسش های گزینه ای شما دانش آموزان

تلاش گر و ساعی است . با تشکر از همه ی شما عزیزان که در

این پست فعال هستید .
 
درس 1 :

فاطمه آرتون : 

1 - از جمله برای انتقال پیام به .......... استفاده می شود .

     الف - شنونده یا گوینده                 ب - خواننده یا گوینده
 
    ج - شنونده یا خواننده                    د - همه ی موارد 

 
2 - کاربرد کدام گزینه در جای خالی درست است ؟

     « هیچ کس او را نمی شناسد ، او اینجا ..... است .

    الف - قریب                                 ب - غریب 

    ج - فامیل                                   د - همسایه 

 
3 - معنی واژه های زیر به ترتیب ، کدام گزینه است ؟

     « ابد ، زائر ، زنجره ، متعبد »

     الف - همیشه ها ، زیارت کننده ، زنجیر ، شکر گذار 

     ب - همیشگی ، زیارت کننده ، سیرسیرک ، شکر گزار 

     ج - جاودان ، زیارت کننده ، زنگ تفریح ، عبادت کننده 

     د - همیشگی ، دیدار ، حشره ، عبادت کننده 

 
4 - بیت زیر ، چند جمله است ؟

    « شبنم از روی برگ گل ، برخاست  
 
                           گفت : می خـواهــم آفتـاب شـوم  »  

       الف - دو جمله                            ب - سه جمله
 
        ج - چهار جمله                           د - پنج جمله 

 

 فاطمه احمدیان : 

5 - این بیت چند جمله دارد ؟

    « بچه ها در کلاس جنگل سبز

                          جمع بودند دور هم خوش حال »  
 
 
      الف - یک                                   ب - دو 

      ج - سه                                      د - چهار   

 

6 - در جمله ی « بچه ها گرم گفت و گو بودند » چه آرایه ای

    به کار رفته است ؟

     الف - مسند                                  ب - تشبیه 

     ج - واج آرایی                                 د - تضاد

 

7 - بیت « هر یکی برگ کوچکی در دست

                                         باز انگار زنگ انشا بود »

چند جمله است ؟

    الف - یک                                     ب - دو  

    ج - سه                                        د - چهار 

 

8 - در مصراع زیر چه آرایه ای وجود ندارد ؟

      « شبنم از روی برگ گل برخاست »

       الف - تشبیه                                ب - واج آرایی 

       ج - تخیل                                      د - تشخیص  

 

9 - بیت زیر ، چند جمله است ؟

    « کاش روزی به کام خود برسید 

                                  بچه ها آرزوی من این است »

   الف - دو                                          ب - سه 

   ج - چهار                                           د - پنج 
 

    
  الف -    ب -    ج -    د -            

                             
 
درس 2 :

سیده یگانه عیسی پور : 
 
1 - در جمله ی زیر چند غلط املایی وجود دارد ؟

     کودکان پرنشات گل بوته ها و نوجوانان امیدوار زرّت ها ، در

    گوش نـسـیــم عامین می گفتـنـد و من با غـرور و مهربانی و

    خوشنودی ، باغ و سحرا را تماشا می کردم .

     الف - 3                                         ب - 4  
  
     ج - 5                                             د - 6  
 
2- عبارت « به خالق زیبایی ها بیندیشید » چه نوع جمله ای

     است و در پایان آن از چه نشانه ای باید استفاده کرد ؟

    الف - خبری - .                                ب - امری - . 

    ج - عاطفی - .                                 د - عاطفی - ! 

 
 مائده یکه فلاح : 

3 - در پایان کدام جمله باید از نشانه ی ! استفاده کرد ؟

     الف - هوا بسیار گرم است 

     ب - برای مسافرت کدام شهر را انتخاب کرده اید 

     ج - بهار را دیدم 

     د - عجب کودک باهوشی 

4 - معنی کدام گزینه درست نیست ؟

     الف - مصحف : قرآن                     ب - غوغا : داد و فریاد 

    ج - کام : بزرگی                             د - معصوم : پاک 

5 - واژه های کدام گزینه با یکدیگر هم خانواده نیستند ؟

     الف - فارغ ، فارق                       ب - عظمت ، عظیم 

     ج - اعجاز ، عاجز                          د - کلمه ، تکلم

6 - در جاهای خالی کدام واژه ها را باید جایگزین کرد ؟

     ........  زندگی پیامبر اسلام در ماه .......... به پایان رسید .

     الف - سفر ، سفر                          ب - صفر ، صفر

     ج - سفر ، صفر                              د - صفر ، سفر

 

 حنانه افشار : 

7 - املای کدام واژه درست نیست ؟

     الف - زلال                                 ب - یقین   

     ج - عامین                                  د - مذاب 

 

8 - در متن زیر چه آرایه ای استفاده نشده است ؟

  « آب این روح مذاب امید و زندگی ، تازه نفس ، جوان زلال و

     نیرومند ، با گام های استوار ، شتابان می رفت . »

     الف - تشبیه                                   ب - تکرار 

     ج - تشخیص                                   د - مراعات نظیر

 

9 - شعر زیر ، سروده ی کدام شاعر گران قدر کشور ماست ؟

     « برگ درختان سبز در نظر هوشیار

                              هر ورقش دفتری است معرفت کردگار »

    الف - سعدی                                  ب - حافظ 

    ج - شریعتی                                   د - نیما یوشیج 

 

10 - کدام گزینه معنی واژه ی « وداع » است ؟

      الف - به جنگ رفتن                      ب - به سفر رفتن 

      ج - وعده دادن                             د - خداحافظی کردن 

 

11 - در عبارت زیر نویسنده ،   ...   را به   ...   تشبیه کرده است ؟

      « از صحرا بازمی گردم و نسیم ، مانند مادری مهربان و

         آداب دان به کودکان خویش ، حق شناسی و ادب

         می آموزد . »

     الف - صحرا به مادر

     ب - صحرا به نسیم

     ج - مادر به نسیم

     د - نسیم به مادر

 

الف -    ب -    ج -    د - 

                                       
 
درس 3 :

1 - کدام گزینه با واژه های دیگر هم خانواده نیست ؟

    الف - منظم                                     ب - انتظامات

    ج - ناظر                                          د - نظام 
 

زینب بذر پاچ : 

2 - جوان خوب یعنی ... ؟

     الف - کشور خوب                          ب - آینده ی خوب 

    ج - دولت خوب                                د - روز خوب 

 
3 - منظور از عبارت « آینده با حرف ساخته نمی شود . »

     چیست ؟

    الف - فقط حرف نزنیم ، بلکه عمل کنیم . 

    ب - برای آینده باید برنامه ریزی کنیم . 

   ج - خوب درس بخوانیم . 

   د - همه ی موارد 
 

4 - در درس سوم ، جوانان و نوجوانان به چه چیزی تشبیه

     شده اند ؟  

    الف - چشمه ی جوشان زندگی
       
    ب - چشمه ی جوشان نیرو و استعداد 
 
    ج - مایه ی پیروزی کشور   

    د - پرچم برافراشته ی نظام  

 

سوگند خان دل : 

5 - اصلی ترین بخش هر جمله ، چیست ؟

     الف - نهاد                                     ب - متمم

     ج - مفعول                                     د - فعل 

 

 فاطمه یگانه : 

6 - درباره ی  عبارت « جوان و نوجوان چشمه ی جوشان نیرو

    و استعداد است . » کدام گزینه درست است ؟

    الف - در این عبارت یک تشبیه به کار رفته است .

    ب - در این جمله دو تشبیه به کار رفته است . 

    ج - در آن تکرار به کار رفته است . 

    د - در آن تشخیص به کار رفته است . 

 

7 - در این عبارت « جوانان و نوجوانان ما اهل فکر کردن ،

     دریافتن و تحلیل کردن [ هستند ] . » واژه ی « هستند »

     در قلاب نوشته شده است ؛ زیرا :

     الف - این واژه در متن اصلی وجود نداشته است .

     ب - توضیح اضافه درباره ی جمله است . 

     ج - معنی  واژه ی پیش از خود است .

     د - می توانیم فعل ها را در قلاب بنویسیم .

 

 

الف -    ب -    ج -    د - 

                                    

 
درس 4 : 

مهسا پروین : 

1 - کدام گزینه اثر « محـمـد جواد محبت » نیست ؟ 

     الف - رگبار کلمات 

     ب - کوچه باغ آسمان 

     ج - در کوچه ی آفتاب 

     د - با بال این پرنده سفر کن 

 

2 - منظور از « سبز شو ، تازه شو ، بهاری شو » چیست ؟ 

      الف - خودت را تمیز کن . 

      ب - باغچه را سرسبز کن . 

      ج - خانه را تمیز و گل آرایی کن . 

      د - ما هم باید با آمدن بهار خود را اصلاح کنیم و اشتباهات

          خود را برطرف کنیم . 

 

3 - در مصراع « باز چشم جوانه ای وا شد » چه آرایه ای

     به کار رفته است ؟

     الف - تشبیه                               ب - تشخیص 

     ج - واج آرایی                               د - تکرار 

 

 

الف -    ب -    ج -    د - 
 

                                        

 
درس 5 :

1 - حرف نشانه ی مفعولی چیست ؟

    الف - و                                      ب - را

    ج - که                                        د - برای

 

 الف -    ب -    ج -    د - 

                                   
 
درس 6 :

1 - کدام گزینه حرف اضافه نیست ؟

     الف - از                                         ب - در 

     ج - به                                            د - را

 

  بیتا زرگر : 

2 - در بیت زیر « رنج » و « گنج » چه ارتباطی با هم دارند ؟

    « من اینجا چون نگهبانم تو چون گنج   

                                تــو را آســودگــی بـایــد مـرا رنـــج »

      الف - ردیف                                ب - مسند

      ج - قافیه                                   د - نهاد 

 

3 - بیت زیر چند جمله است ؟

     « تو را توش هنر می باید آموخت

                             حدیث زنـدگی می باید اندوخت

      الف - دو جمله                       ب - سه جمله 

      ج - یک جمله                          د - چهار جمله 

 

4 - در بیت زیر ، واژه های قافیه کدامند ؟

     « تو را پرواز بس زود است و دشوار

                                   ز نـوکاران که خــواهــد کار بـسیـار »

     الف - نوکار ، دشوار                ب - دشوار ، بسیار 

     ج - کار ، بسیار                       د - زود ، خواهد 

 

 الف -    ب -    ج -    د - 

                                       
 
درس 7 :

  ریحانه سودمند : 

1 - عمر حقیقی چیست ؟ 

     الف - مدتی که شناسنامه ی هر کس نشان می دهد .

     ب - مدتی که به خوشی و خوش گذرانی سپری می شود .

     ج - مدت زمانی که در جست و جوی علم و کار مفید می گذرد .

     زمانی که به دنیا می آییم تا وقتی که از دنیا برویم . 

 

2 - معنی واژه ی « تأمّل » چیست ؟

    الف - اندیشیدن                            ب - صبر و تحمل 

    ج - آرامش                                    د - همه ی موارد

 

3 - در عبارت « مقصود این نیست که راحت و آرام بر خود

     حرام کنید . » متضاد « آرام » چیست ؟

     الف - تند                              ب - غمگین

     ج - ناخوشی                          د - اضطراب

 

4 - کدام گزینه درباره ی واژه ی « اثنا » درست است ؟

     الف - یعنی نظیر ، ج ثنی

     ب - یعنی میانه ها ، ج ثنین

     ج - یعنی آرامش ، ج ثنی

     د - یعنی میانه ها ، ج ثنی 

 

الف -    ب -    ج -    د - 

                                  

درس 8 :

1 - در عبارت « طبیعت را دوست داشت و می کوشید از

     زیبایی های آن لذت ببرد . » مفعول چیست ؟

     الف - طبیعت                                  ب - لذت 

    ج - آن                                            د - زیبایی آن  

  سیده محدثه فاطمی 

2 - کدام گزینه از نظر املایی درست است ؟

     الف - هجره ای ساده نصیب او شد . 

      ب - حجره ای ساده نسیب او شد .

      ج - هجره ای ساده نسیب او شد . 

      د - حجره ای ساده نصیب او شد . 

 

3 - در کدام گزینه مسند به کار رفته است ؟

     الف - حرم دل او را آرام می کرد . 

     ب - بی نام تو نامه کی کنم باز 

     ج - شدش گیتی به پیش چشم تاریک 

     د - حجره ای ساده به او دادند . 

 

4 - در عبارت « رام تو نمی شود زمانه » مسند کدام گزینه است ؟

     الف - رام تو                    ب - تو 

     ج - نمی شود                  د - زمانه 

 

5 - وجد یعنی ... ؟

     الف - خوشی فراوان و شور و هیجان 

     ب - خواندن  

     ج - آشوب و سر و صدا 

     د - قدر دانستن 

 

6 -

الف -    ب -    ج -    د - 
           
                                   
                          
درس 9 : 

1 -
  الف -    ب -    ج -    د - 

 

                                        

 

درس 10 :
 
      الف -    ب -    ج -    د - 
                                      

                                      

درس 11 :
  الف -    ب -    ج -    د - 

                                    
 
درس 12 :
 
  الف -    ب -    ج -    د - 

                                     

درس 13:
 
  الف -    ب -    ج -    د - 

                                      
درس 14 :

 الف -    ب -    ج -    د - 

                                
 
 
درس 15 :
  الف -    ب -    ج -    د - 

                                   
 

درس 16 : 

الف -    ب -    ج -    د - 

                               

درس 17 :
  الف -    ب -    ج -    د - 

 
                                 

 

فارسی: درس هشتم، نصیحت امام (ره)

 در متن اول آرایه ی ادبی یا نکته ای خاص  وجود ندارد.

متن دوم: شوق خواندن

بند 1:

                    به طبیعت نسبت داده است.)

بند 4:

                       کرده است.)

                             دانش های زبانی و ادبی: 

شده اند.

              2 - فعل اسنادی: این فعل ها عبارتند از: است، بود،

«چطور» استفاده می کنیم.

پاسخ، مسند جمله است. یعنی: «کنجکاو و دقیق»

       

پاسخ، مسند جمله است. یعنی: «نصیب او»

پاسخ، مسند جمله است. یعنی: «بزرگ تر»

پس «آبی و صاف» مسند جمله است.

              پاسخ: «محتاج نصیحت شما»

 

پس «محتاج نصیحت شما»، مسند جمله است.

 

6 - وقت، طلاست.

خبر درباره ی «وقت» بیان شده است.

پس «وقت» نهاد است.

وقت چگونه است؟

                        «طلا» است.

پس «طلا» مسند جمله است.

 

حالا با دقت و با پرسش های: 

 
«چه کسی» و «چه چیزی»،

                         
                           که «نهاد» را مشخص می کند.

«چه کسی را»، «چه چیزی را»

                          که «مفعول» را مشخص می کند.

«چگونه» و یا «چطور»

                          که «مسند» را مشخص می کند.

و «متمم»، که پس از حرف اضافه به کار می رود؛

نقش «فعل» و نوع آن، «نهاد»، «مفعول»، «مسند » و «متمم»

را در گروه ها مشخص شده بنویسید.

1- آنها، از گم شدن پول خوددل آزردهمی شوند.

 

2 - عمر حقیقی ما را، شناسنامه ی ماتعیین نمی کند.

    (گاهی جای نهاد در جمله جا به جا می شود.)

 

3 - مخالفتبا درخواست مادرم ، برای مندشواربود.

 

4 - زندگی واقعی، با رفتارهای زیبا و کارهای بزرگمی گذرد.

 

5 - زندگیمجموعه ایاز روزها، ماه ها و سال هااست.

 

6 - آن شب، هزار قل هو الله احد، خواندم.

 

7 - دعای مادرم،  مستجابشده بود  .

 

8 - قلب، مهمان خانهنیست.

     («نیست» منفی فعل «است» می باشد.)

 

9 - گاه به قلبم نگاه می کنم.

    (گاهی نهاد، در جمله حذف می شود. فکر می کنید در 

     این صورت، چگونه باید فهمید که نهاد حذف شده ی جمله،

      چیست؟)

 

10 - قلب انسان، جای آدم های خوب است.

 

                                   

 درس نهم : کلاس ادبیات  

 

اول برای خودتون این سوره رو بخونید که از شر هرچی

      حسود و مخلوق بد نظر و ... در امان بمونید ،

        و بعد شروع درس :  

 

 

چشم دوختن : کنایه از زل زدن ، خیره شدن

 

غرق در ... شدن : کنایه از بی نهایت جذب چیزی شدن .

 

نام بعضی نفرات / رزق روحم شده است : تشبیه نام به رزق

 

نام بعضی نفرات : 1 – اعتصام الملک تبریزی ( پدر پروین اعتصامی )

                       2 – میرزا حسن تبریزی مؤسس مدارس جدید در ایران ‍‍‍‍    

 

                       مرواریدی در صدف

                    

پدر از پروین همچون مرواریدی در صدف بادقت مراقبت می کرد :

           تشبیه پروین به صدف

 

ای مرغک خرد ز آشیانه         

                      پرواز کن و پریدن آموز

قافیه : پریدن

ردیف : آموز

تشخیص : هم صحبت شدن با مرغک که تا پایان شعر ادامه دارد .

مراعات نظیر : مرغک ، آشیانه ، پرواز ، پریدن

 

تا کی حرکات کودکانه

                     در باغ و چمن چمیدن آموز

قافیه : چمیدن

ردیف : آموز

واج آرایی : تکرار صامت « ک » و « م »

                        

رام تو نمی شود زمانه

                 رام از چه شدی رمیدن آموز

قافیه : رمیدن

ردیف : آموز

جان بخشی : رام شدن یا نشدن را به زمانه نسبت داده است .

تکرار : رام

واج آرایی : تکرار صامت « ر » و « م » و مصوت « آ »

استفهام انکاری : رام از چه شدی ؟ ( یعنی رام نشو . )

 

مندیش که دام هست یا نه  

                      بر مردم چشم دیدن آموز

قافیه : دیدن

ردیف : آموز

مراعات نظیر : مردم ( مردمک ) ، چشم ، دیدن

تشخیص : نسبت دادن آموختن به مردمک چشم

 

شو روز به فکر آب و دانه

                      همگام شب آرمیدن آموز

قافیه : آرمیدن

ردیف : آموز

تضاد : روز ≠ شب

 

 این شعر را برای سنگ مزار خود سروده است .

این که خاک سیهش بالین است              

اختر چرخ ادب پروین است

گر چه جز تلخی ز ایام ندید                   

هر چه خواهی سخنش شیرین است

صاحب آنهمه گفتار امروز                     

  سائل فاتحه و یاسین است

دوستان به که ز وی یاد کنند                 

دل بی دوست دلی غمگین است

خاک در دیده بسی جان فرساست         

سنگ بر سینه بسی سنگین است

بیند این بستر و عبرت گیرد                   

هر که را چشم حقیقت بین است

هر که باشی و ز هر جا برسی              

آخرین منزل هستی این است

آدمی هر چه توانگر باشد                     

چون بدین نقطه رسید مسکین است

اندر آنجا که قضا حمله کند                    

چاره تسلیم و ادب تمکین است

زادن و کشتن و پنهان کردن                 

  دهر را رسم و ره دیرین است

خرم آنکس که در این محنت گاه             

خاطری را سبب تسکین است .

        

یکی از زیبا ترین مناظره های دیوان پروین مناظره مست وهوشیار است .

 

مست و هوشیار

محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت                               

مست گفت این پیراهن است افسار نیست

گفت مستی زان سبب افتان وخیزان می روی                            

گفت جرم راه رفتن نیست ره هموار نیست

گفت می باید ترا تا خانه ی قاضی برم                                    

گفت رو صبح آی قاضی نیمه شب بیدار نیست

گفت نزدیک است والی راسرای آنجا شویم                              

گفت والی از کجا در خانه ی خمار نیست

گفت تا داروغه راگوییم درمسجد بخواب                                  

گفت مسجد خوابگاه مردم بدکار نیست

گفت دیناری بده پنهان و خود را وارهان                                 

گفت کار شرع کار درهم و دینار نیست

گفت از بهر غرامت جامه ات بیرون کنم                                  

گفت پوسیدست جز نقشی ز تار و پود نیست

گفت آگه نیستی کز سر در افتادت کلاه                                    

گفت در سر عقل باید بی کلاهی عار نیست

گفت می بسیار خوردی زان چنان بیخود شدی                           

گفت ای بیهوده گو حرف کم و بسیار نیست

گفت باید حد زند هوشیار مردم مست را                                  

گفت هشیاری بیار اینجا کسی هشیار نیست

زندگی حسابی : 

دل بستگی استاد به شعر و ادب تا اندازه ای بود که سر در

خانه اش را به این بیت سعدی آراسته بود که امروز

 نوازشگر دیدگان رهگذران و مشتاقان است .

نوازشگر بودن بیت : تشخیص

 

به جان زنده دلان ، سعدیا ، که ملک وجود

نیرزد آن که دلی را زخود بیازاری

به جان زنده دلان : سوگند به جان زنده دلان

سعدیا : ای سعدی

دل : منظور از دل ، انسان است . 

                             دانش های زبانی و ادبی :

نکته ی اول :

به جمله های زیر توجه کنید :

1 - معلم علی را صدا زد .

2 – معلم علی را صدا می زند .

3 – معلم علی را صدا خواهد زد .

متوجه شدید که جمله های بالا چه تفاوتی با هم دارند ؟

هر یک از جمله ها انجام کاری را در یکی از زمان های

« گذشته » ، « حال » و « آینده » نشان می دهند .

برای فهم بهتر موضوع از سه زمان :

دیروز ( گذشته )

امروز ( حال )

فردا ( آینده )

استفاده می کنیم .

                    

هر یک از واژه های ستون « الف » را به جمله ی

مناسب ستون « ب » وصل کنید .

 مثال 1 :

   الف :                 ب :

    فردا                  معلم علی را صدا زد .

    دیروز               معلم علی را صدا می زند .

   امروز              معلم علی را صدا خواهد زد .

 

 مثال 2 :

 الف :                 ب :

 دیروز                 شاگردانش از خاطرات او می گویند .         

فردا                    شاگردانش از خاطرات او خواهند گفت .       

امروز                 شاگردانش از خاطرات او می گفتند . 

 

 مثال 3 :

الف :                ب :

فردا                 من راه موفقیت را می دانم .

امروز              من راه موفقیت را می دانستم .

دیروز              من راه موفقیت را خواهم دانست .

 

مثال 4 :

الف :            ب :

امروز            پدر ، پروین را تشویق کرد .

فردا              پدر پروین را تشویق می کند .

دیروز           پدر ، پروین را تشویق خواهد کرد .  

 

در مثال اول ، جمله ها به ترتیب « گذشته ، حال و آینده » هستند .

در مثال دوم ، جمله ها به ترتیب « حال ، آینده و گذشته » هستند .

در مثال سوم ، جمله ها به ترتیب « حال ، گذشته و آینده » هستند .

در مثال چهارم ، جمله ها به ترتیب « گذشته ، حال و آینده » هستند .

                          

درست یا نادرست بودن پاسخ های زیر را مشخص کنید و

در صورتی که پاسخ نادرس است ، پاسخ درست را بگویید .

1 – در جمله ی : پدر گاهی قطعه هایی زیبا ترجمه می کرد .

      زمان فعل جمله ، آینده است .

2 - در جمله ی : معلّم با همان لحن گرمش ادامه می دهد .

      زمان فعل جمله ، گذشته است .

3 - در جمله ی : نیما قبلاً شعر را ترجمه کرده بود .

      زمان فعل جمله ، حال است .

4 – شنیدن این خبر ، نرگس را خوشحال خواهد کرد .

      زمان فعل جمله ، آینده است .

 

در گروه پاسخ های درست یا نادرست : 

پاسخ جمله ی 1 ، نادرست و گذشته است .

پاسخ جمله ی 2 ، نادرست و حال است .

پاسخ جمله ی 3 ، نادرست و گذشته است .

پاسخ جمله ی 4 ، نادرست است .

                         

 

حالا زمان فعل ها را در جمله ها بگویید .

1 – نیما نوشته اش را می خوانَــد .

2 – پروین در جای خود می نشیند .

3 - شنیدن اشعار نیما حتما بچه ها را متعجب خواهد کرد .

4 – همراه برادرش به دامن طبیعت می رفت .

5 – بچه ها به صید پرنده ها می پرداختند .

6 – حالا می بینی که پری پاسخ درست را خواهد گفت .

 

در این گروه از تمرین ها ، زمان فعل ها عبارتند از :

1 – می خوانَــد : حال

2 – می نشیند : حال

3 – خواهد کرد : آینده

4 – می رفت : گذشته

5 – می پرداختند : گذشته

6 – می بینی : حال          خواهد گفت : آینده

                                 

یک نکته : اگر دقت کرده باشید می بینید که تمام فعل های

آینده ، دو جزئی هستند و و حتماً یک جزء آن ها ، « خواه »

است . پس فعل آینده همیشه :

                         1 – حداقل دو جزئی است .

                         2 – یک جزء آن حتماً « خواه » دارد .

           

نکته ی دوم :

در شعرهای زیر ، قافیه و ردیف ها را مشخص کنید .

                                             1

گـر خـردمنـد از اوبـاش جـفــایــی بـیـنــد    تا دلِ خـویش نیازارد و درهــم نشود
سنگ بی ‏قیمت اگر کاسه ‏ی زرین شکند    قیمــتِ سنگ نیفزاید و زر کم نـشود

                                             2      

دشـــــمن اگـر دوست شــود چند بار         صاحب عـقلش نشمارد به دوست
مارهمان است بـه سیرت که هست           ورچـه به ‏صورت بدرآید زپوست

                                           3  

آدمی فضـل بــــــر دگــر حَیَــوان         بـه جـــــوانمـــردی و ادب دارد
گر تـو گویی به ‏صورت ‌آدمی‏ ام         هـوشمند ایــن سخن عجب دارد
پس تـو همتـای نقش ِ دیــواری         کـه هـمین گوش و چشم و لب دارد

                                          4        

هرگز به مال و جاه نگردد بزرگ‏ نام         بدگوهری که خبثِ طبیعیش در رگ است
قارون گرفتمت که شوی در توانگری        سگ نیزبا قلاده‏ی زرّین همان سگ است

                                          5

امیـرِ ما عسل از دستِ خلق می ‏نخورد         که زهر در قدح انگبین تواند بود
عجب کـه در عسل از زهر می‏کند پرهیز         حذر نمی‏کند از تیرِ ‌آهِ زهرآلود

 

      

همان طور گه می دانید قافیه و ردیف ها ، در این بیت ها ، عبارتند از :

                                             1

گـر خـردمنـد از اوبـاش جـفــایــی بـیـنــد    تا دلِ خـویش نیازارد و درهــم نشود
سنگ بی ‏قیمت اگر کاسه ‏ی زرین شکند    قیمــتِ سنگ نیفزاید و زر کم نـشود

                                             2      

دشـــــمن اگـر دوست شــود چند بار         صاحب عـقلش نشمارد به دوست
مارهمان است بـه سیرت که هست           ورچـه به ‏صورت بدرآید زپوست

                                           3  

آدمی فضـل بــــــر دگــر حَیَــوان         بـه جـــــوانمـــردی و ادب دارد
گر تـو گویی به ‏صورت ‌آدمی‏ ام         هـوشمند ایــن سخن عجب دارد
پس تـو همتـای نقش ِ دیــواری         کـه هـمین گوش و چشم و لب دارد

                                          4        

هرگز به مال و جاه نگردد بزرگ‏ نام    بدگوهری که خبثِ طبیعیش در رگ است
قارون گرفتمت که شوی در توانگری   سگ نیزبا قلاده‏ی زرّین همان سگ است

                                          5

امیـرِ ما عسل از دستِ خلق می ‏نخورد         که زهر در قدح انگبین تواند بود
عجب کـه در عسل از زهر می‏کند پرهیز         حذر نمی‏کند از تیرِ ‌آهِ زهرآلود

 

در هر یک از این شعرها ، تنها مصراع های دوم ، با یکدیگر هم قافیه هستند .

از نظر قافیه شما ارتباطی میان مصراع های اول و دوم نمی بینید .

به شعرهایی که مصراع های دوم آن با یکدیگر هم قافیه هستند ،

« قطعه » می گویند .

شاعران ، از قالب « قطعه » ، برای پند و اندرز ، بیان مسائل

اخلاقی و اجتماعی استفاده می کنند .

   

جایگاه قافیه در قطعه :

...................      .................. +

..................       .................. +

..................      ................... +

..................       .................. +

                

 

 

حالا بگویید ، کدام یک از شعرهای زیر در قالب قطعه سروده شده اند ؟

 

                                   1

 

روزی گذشت پادشهی از گذرگهی    

 

                                فریاد شوق از سر هر کوی و بام خاست

 

 پرسید ز آن میانه یکی کودک یتیم    

 

                             کاین تابناک چیست که بر سر تاج پادشاست ؟

 

 آن یک جواب داد:چه دانیم ما که چیست!    

 

                             پیداست آنقدر که متاعی گرانبهاست

 

 نزدیک رفت پیرزنی گوژپشت و گفت:

 

                            این اشک دیده ی من و خون دل شماست

 

 ما را به رخت و چوب شبانی فریفته است

 

                           این گرگ سالهاست که با گله آشناست

 

 آن پارسا که دِه خَرَد و مُلک ، رهزن است

 

                          آن پادشا که مال رعیت خورد ، گداست

 

 بر قطره ی سرشک یتیمان نظاره کن

 

                         تا بنگری که روشنی گوهر از کجاست

 

"پروین " ، به کجروان ، سخن از راست چه سود ؟

 

                         کو آن چنان که کسی نرنجد ز حرف راست ؟

 

                                                                    پروین اعتصامی  

 

                                    

 

                                     2

 

روزی که ز دریای لبش دُر می رفت   

 

                                  نهر کلماتش از عطش پر می رفت

 

یک جوی از آن شط عطش سوز زلال 

 

                                 آهسته به آبیاری حر می رفت 

 

                                                          محمد حسن حسینی

                     

                   3

 

دوست مشمار آنکه در نعمت زند          

 

                                 لاف یاری و برادر خواندگی

 

 دوست آن باشد که گیرد دست دوست     

 

                                در پریشان حالی و درماندگی

 

                                                                     سعدی

                        

                                        4      

 

 تندخو آتشی بود که به قهر       

 

                         چون برافروخت،خشک و تر سوزد 

 

گرچه سوزد ترا به خشم ، ولی

 

                         خویش را از تو بیشتر سوزد

                                                            جلال الدین همایی                

                             

                                          5       

 

گفت دانایی که: گرگی خیره سر،

                           هست پنهان در نهاد هر بشر!

 لاجرم جاری است پیکاری سترگ

                          روز و شب، مابین این انسان و گرگ

 زور بازو چاره ی این گرگ نیست

                         صاحب اندیشه داند چاره چیست

 ای بسا انسان رنجور پریش

                         سخت پیچیده گلوی گرگ خویش

 وی بسا زور آفرین مرد دلیر

                         هست در چنگال گرگ خود اسیر 

  هرکه گرگش را در اندازد به خاک

                         رفته رفته می شود انسان پاک 

 وآنکه از گرگش خورد هردم شکست

                         گرچه انسان می نماید گرگ هست 

  وآن که با گرگش مدارا می کند

                        خلق و خوی گرگ پیدا می کند 

  در جوانی جان گرگت را بگیر!

                        وای اگر این گرگ گردد با تو پیر 

  روز پیری، گر که باشی هم چو شیر

                        ناتوانی در مصاف گرگ پیر 

  مردمان گر یکدگر را می درند

                       گرگ هاشان رهنما و رهبرند 

 اینکه انسان هست این سان دردمند

                         گرگ ها فرمانروایی می کنند 

  وآن ستمکاران که با هم محرم اند

                         گرگ هاشان آشنایان هم اند

  گرگ ها همراه و انسان ها غریب

                        با که باید گفت این حال عجیب ؟

                                                          فریدون مشیری  

                             

                                             6      

 

نشنیده ای که زیر چناری کدوبنی

                       بررست و بردمید بر او بر، به روز بیست

پرسیدازچنار که توچند روزه ای؟

                        گفتا چنار سال مرا بیشتر ز سی است

خندید پس بدو که من از تو به بیست روز

                        برتر شدم بگوی که این کاهلیت چیست؟

او را چنارگفت که امروز ای کدو

                        باتو مراهنوز نه هنگام داوری است

فردا که بر من و تو وزد باد مهرگان

                       آنگه شود پدید که نامرد و مرد کیست!!!

                                                                      انوری

                                    

                                                7

 

خلید خار درشتی به پای طفلی خرد               

                                   به هم برآمد و از پویه بازماند و گریست

 بگفت مادرش این رنج اولین قدم است              

                                    ز خار حادثه تیه وجود خالی نیست

                                                                      پروین اعتصامی

        پاینده باشید .