نهاد - گزاره - فاعل - مفعول

هر جمله از دو قسمت تشکیل می شود.

1- نهاد (صاحب خبر)                    2- گزاره (خبر)

************************************

نکته21: گزاره گاهی فقط یک فعل است و گاهی از یک فعل بیش تر است.   

مثال 1: مرغان دریایی پریدند.

مرغان دریایی: نهاد        پریدند: گزاره

مثال  2:   هوا سرد است.

هوا: نهاد               سرد است: گزاره

مثال 3:   سحر درس می خواند.

سحر: نهاد             درس می خواند: گزاره

نکته 22:  بعضی از نهاد ها در معنا کننده کار هستند؛ یعنی کاری از آ ن ها سر می زند. به این گونه نهاد ها، فاعل می گویند. *فاعل به کسی یا چیزی گفته می شود که کننده ی کار باشد.

مثال 1: روزی ز سر سنگ عقابی به هوا خاست. (= بلند شد)  چه چیزی به هوا خاست؟ عقاب

مثال 2: پدر زندگی اش را دوست دارد.  چه کسی زندگی اش را دوست دارد؟   پدر

مثال 3: کاج همسایه گفت. چه کسی گفت؟  کاج همسایه

نکته23: فاعل در جواب چه کسی؟ یا چه چیزی؟ می آید.

نکته 24: بعضی از نهاد ها کاری انجام نمی دهند، فقط خبری را به نهاد نسبت می دهند، به این نوع نهاد، مُسند الیه گویند.

مثال: 1- هواسرد است.

2- زندگی کوشش است. 

3- مادرم مهربان است.

4- آب سرد شد.

* مفعول چیست؟  مفعول به کسی یا به چیزی گفته می شود که کار بر روی آنواقع می -شود به عبارت دیکر مفعول پذیرنده ی کار باشد.

مثال 1: دانش آموز درس می خواند.  دانش آموز: 

نهاد (فاعل)         درس: (مفعول)

مثال 2: پدر نامه می نویسد. 

پدر: نهاد (فاعل)            نامه: (مفعول)

مثال 3: تارا دوستش را دید.

تارا: نهاد (فاعل)         دوستش (مفعول)

نکته 25: مفعول در جواب چه کسی را؟  یا  چه چیزی را؟ می آید.

نکته 26: معمولاً بعد از مفعول حرف نشانه ی (را) می آید. او ادبیّات را دوست دارد.