تجزیه و تحلیل شعر مادر از فارسی ششم

قالب شعر: غزل

ای مادر عزیز که جانم فدای تو (باشد) 

قربان مهربانی و لطف و صفای تو (باشد) (3 سه جمله)

معنی: (خطاب به تو هستم) ای مادر عزیزم که جانم را فدایت می کنم، جانم را فدای مهربانی و محبت و صفای تو می کنم.

حرف ندا: ای 

منادا: مادر

ردیف: تو/ تو 

قافیه: فدای/ صفای

آرایه: تناسب (مهربانی، لطف، صفا)

ترکیب وصفی: مادر عزیز 

ترکیب اضافی: جانم / فدای تو / قربان مهربانی / صفای تو

هرگز نشد محبت یاران و دوستان

هم پایه ی محبت و مهر و وفای تو (1 جمله)

معنی: هرگز محبت و صفای دوستان به پای محبت و مهر و وفای تو نمی رسد.

نهاد: محبت یاران و دوستان

آرایه: مراعات نظیر (مهر، محبت، وفا) هم پایه: برابر، مساوی

مهرت برون نمی رود از سینه ام که هست

این خانه، خانه ی تو و این دل، سرای تو (است) (3 جمله)

معنی: مهربانی تو از سینه ام بیرون نمی رود، زیرا خانه و سرای دل من همیشه جایگاه تو است.

برون: مخفف بیرون، قید 

سرا: خانه 

مهر: دوستی، مهربانی

ترکیب اضافی: مهرت / سینه ام / خانه ی تو / سرای تو 

ترکیب وصفی: این خانه / این دل

نهاد: مهر / این خانه / این دل

ای مادر عزیز که جان داده ای مرا

سهل است اگر که جان دهم اکنون برای تو (4 جمله)

معنی: ای مادر عزیزم که به من جان بخشیده ای، حالا اگر جانم را فدای تو کنم آسان است و ارزشی ندارد.

سهل: آسان، راحت

منادا: مادر

ترکیب وصفی: مادر عزیز مفعول: جان 

قید: اکنون 

نهاد: تو (برای فعل داده ای)

آرایه: جان دهم کنایه از فدا شوم

خشنودی تو مایه ی خشنودی من است 

زیرا بود رضای خدا در رضای تو (2 جمله)

معنی: اگر تو راضی و خشنود باشی من هم راضی و خشنودم، زیرا رضایت تو باعث خشنودی خداوند می شود.

مایه: سبب، باعث

نهاد: خشنودی تو / رضای خدا

ترکیب اضافی: خشنودی تو / مایه ی خشنودی / خشنودی من / رضای خدا / رضای تو

گر بود اختیار جهانی به دست من

می ریختم تمام جهان را به پای تو (2 جمله)

معنی: (مادرم) اگر اختیار جهان در دستانم بود، تمام دنیا را برای قدرشناسی به پای تو می ریختم.

نهاد: اختیار جهانی / من

ترکیب اضافی: اختیار جهانی / دست من / پای تو 

ترکیب وصفی: تمام جهان

مفعول: تمام جهان

آرایه: می ریختم تمام جهان را به پای تو کنایه از هدیه کردن و بخشیدن تمام جهان