ادبیات پایه هشتم (خوب جهان را ببین!)

اگر ( حرف شرط )  اندیشه ات ( فکر ) /به کار گیری ( به کار بگیر )  

راز آفرینش ( ترکیب اضافی )  هم خانواده : آفریده ، آفریدگار ، آفریننده / ببری ( مضارع التزامی )  دلایل ( جمع دلیل) / خواهند گفت ( مستقبل)  / آفریننده ( مشتق و صفت فاعلی )  

مورچه کوچک( ترکیب وصفی ) / همان آفریدگار درخت بزرگ خرما ( گروه اسمی : هسته ( آفریدگار ) همراه با وابسته پیشین و وابسته پسین ) / درخت بزرگ ( ترکیب وصفی ) بزرگ خرما ( ترکیب اضافی ) است ( فعل اسنادی ) خرما ( مسند ) 

شگفتی ها ( گروه اسمی  ، هسته شگفتی و ها  وابسته پسین علامت جمع  ) خالق بی همتا ( ترکیب وصفی ) اسرار پیچیده ( ترکیب وصفی ) پیچیده ( صفت مفعولی ) آفریدن ( مصدر ) می گشاید ( باز می کند )فرو می برد ( فعال پیشوندی ) 

سیاهی ( تاریکی ) سیاهی دیده ها ( مردمک چشم ) می اندازد ( می بندد ) 

آرایه تشبیه : شب ( مشبه )  چراغی ( مشبه به )  چونان ( ادات تشبیه ) تا در پرتو تاریکی آن ( وجه شبه ) جست و جو ( جستن ، بجوی ، جوی ) 

این بال ها ( گروه اسمی ، بال هسته با وابسته پیشین و وابسته پسین ) 

آرایه تشبیه : مشبه ( بال ) ادات تشبیه ( همانند )  مشبه به ( لاله های گوش ) وجه شبه ( بی پر و بدون رگ های اصلی ) ها در کلمات بالا علامت جمع می باشد .

می بینی ( مضارع اخباری ) نازک و محکم ( تضاد ) سنگینی ( صفت نسبی ) چسبیده اند ( ماضی نقلی ، سوم شخص جمع ) اندامشان ( هیکل ، جثه ) بدانند ( مضارع التزامی ) بگو ( فعل امر ) 

دو چشم سرخ و دو حدقه ( گروه اسمی : جشم ( هسته )  دو  (صفت شمارشی وابتسته پیشین ) سرخ ( صفت بیانی  وابسته پسین ) حدقه ( هسته دوم ) با وابسته پیشین ( دو ) 

ارایه تشبیه :  دو چشم سرخ ( مشبه ) ماه ( مشبه به ) تابان ( وجه شبه ) چونان ( ادات تشبیه ) 

متناسب ( مناسب ) حواسی ( حس ) پیشین ( جلویی ) دفع  ( از بین بردن ) متحد ( هماهنگ  ، هم خانواده : اتحاد ، وحدت ) نیرومندانه ( صفت نسبی ) کشتزار ( مشتق ) میل دارند ( تمایل دارند ) اندامشان ( بدن و هیکل و جثه ) 

بنگر ( نگاه کن ) عظمت ( بزرگی ، هم خانواده : عظما ، عظیم ) خلقت ( آفرینش ) چشم ،  اندیشه انسان ( مراعات النظیر) روزی ( آذوقه و غذا )  جایگاه ( مشتق ) می کوشد ( تلاش می کند ) اگر ( حرف شرط ) اندیشه ( فکر کنی ) خواهی شد ( فعل مستقبل ) شگفت ا نگیزترین ( صفت عالی ) 

شگفت انگیز ترین پرندگان  ( گروه اسمی ، هسته پرنده و شگفت انگیز ترین وابسته پیشین و  ان  وابسته پسین علامت جمع ) استوارترین ( صفت عالی ) 

استوارترین شکل ( گروه اسمی :  استوارترین وابسته پیشین ، شکل  هسته ) بیافرید ( مضارع التزامی ) انباشته شد ( جمع شده ) 

آرایه تشبیه : دم ( مشبه ) چتری ( مشبه به ) گشوده ( وجه شبه ) چونان ( ادات تشبیه ) 

سایبان ( مشتق ) 

آرایه تشبیه : دم ( مشبه ) بادبان کشتی ( مشبه به ) بر افراشته ( وجه شبه ) گویی ( ادات تشبیه) 

آرایه تشبیه : رنگ های پر های طاووس ( مشبه ) روییدنی های زمین( مشبه به ) رنگارنگ گل های بهاری ( وجه شبه )  روییدنی ها ( چیزهایی که از زمین می روید ، صفت لیاقت ) 

آرایه تشبیه : پرهای طاووس ( مشبه ) دسته گل ( مشبه به ) برگ خزان  (  مشبه به  ) چونان ( ادات تشبیه ) می ریزد و دوباره می روید ( وجه شبه ) پوشیدنی ( صفت لیاقت ) دیده ( صفت مفعولی ) 

دیگر بار ( بار دیگر ) ترکیب اضافی مغلوب / باز یابد ( فعل پیشوندی ) 

ارایه تشبیه : پرهای تشبیه ( مشبه ) سرخی گل ( مشبه به ) سبزی و زردی  زرناب ( وجه شبه ) 

جلوه می کند ( نشان می دهد ) 

سبزی و زردی( صفت نسبی ) 

 فراز ( بالا ) یال ( موی گردن اسب ) 

آرایه تشبیه : گردن طاووس ( مشبه ) چادری  ( مشبه به ) گویا ( ادات تشبیه ) سیاه رنگ ( وجه شبه ) 

پنداری ( گمان ) جلوه خاص ( نمایش خاص ) کمتر ( صفت تفضیلی ) 

تاریخ ا دبیات :  نهج البلاغه مجموعه ی نامه ها و خطبه ها و جملات قصار حضرت علی (ع) که سید رضی از علما شیعه آن را گرد آوری کرده است . 

کلمه نهج البلاغه ترکیب شده از : نهج به معنی شیوه و راه و روش  /  بلاغه به معنی روان سخن گفتن است .

توجه کنید : 

هر گاه ( چو )  و  ( چون ) به معنی مثل  در جمله است  ادات تشبیه می باشد ولی گاهی به معنی ( وقتی که ) ( زمانی که ) است که دیگر ادات تشبیه نیست. 

اسم +ین  = صفت نسبی  مانند  : سنگینی  ، خوبی