دانش‌های زبانی شمارش جمله‌های متن

دانش‌های زبانی: شمارش جمله‌های متن

برای شمارش جمله‌های یک متن توجه به نکته‌های زیر ضروری‌ست.

1- هر فعل نشان‌دهند­ه‌ی یک جمله است.

زنگ تعطیل را که زدند به کوچه دویدم. تازه، کوچه‌‌ی مدرسه را پشت سر گذاشته بودم که فریبرز را دیدم.

جمله‌ی 1: زنگ تعطیل را که

جمله‌ی 2: زدند به کوچه دویدم.

جمله‌ی 3: تازه، کوچه‌‌ی مدرسه را پشت سر گذاشته بودم

جمله‌ی 4: که فریبرز را دیدم.

آن یکی آمد زمین را می‌‌شکافت  

ابلهی فریاد کرد و برنتافت       

جمله‌ی 1: آن یکی آمد

جمله‌ی 2: زمین را می­‌‌شکافت  

جمله‌ی 3: ابلهی فریاد کرد

جمله‌ی 4: و برنتافت       

2- گاهی اوقات فعل یک جمله نوشته نمی­‌‌‌‌شود ولی به هنگام دقت در معنا متوجه می­‌‌شویم که فعل دارد.

من مناجات درختان را، هنگام سحر

رقص عطر گل یخ را با باد  

نفس پاک شقایق را در سینه­‌‌ی کوه

صحبت چلچله­‌‌ها را با صبح...

همه را می­‌‌شنوم، می­‌‌بینم.                  

جمله‌ی 1: من مناجات درختان را، هنگام سحر (می­‌‌شنوم)

جمله‌ی 2: رقص عطر گل یخ را با باد  (می­‌‌بینم)

جمله‌ی 3: نفس پاک شقایق را در سینه­ی کوه (می­‌‌شنوم)

جمله‌ی 4: صحبت چلچله­‌‌ها را با صبح... (می­‌‌شنوم)

جمله 5: همه را می‌‌­شنوم،

جمله 6: می­‌‌بینم.                  

3 - شبه جمله­‌‌ها را به هنگام شمارش جمله­‌‌ها به عنوان جمله می‌‌­شماریم.

شبه‌‌جمله­‌‌ها، مانند جمله ساختار { نهاد+ گزاره } ندارند و فقط مانند جمله ایجاد رابطه معنایی می­‌‌کنند.

شبه جمله­‌‌ها به دو شکل در نوشته­‌‌‌‌ها می‌‌­آیند:

الف - ندا و منادا    

ب - صوت  

الف - ندا و منادا: هر اسمی که همراه «حرف ندا» واقع شود، منادا نامیده می‌‌­شود.

ای مادر عزیز که جانم فدای تو

ای: حرف ندا

مادر عزیز: گروه منادا

جمله‌ی 1: ای مادر عزیز

جمله‌ی 2: جانم فدای تو

آری، ای بهمنیار، اکنون دیگر فکر می‌‌­کنم...

ای: حرف ندا

بهمنیار: گروه منادا

جمله‌ی 1: ای بهمنیار

جمله‌ی 2: اکنون دیگر فکر می­‌‌کنم

پروردگارا، ما را به راه راست هدایت کن.

پروردگار: گروه منادا

ا: حرف ندا

جمله‌ی 1: پروردگارا،

جمله‌ی 2: ما را به راه راست هدایت کن.

گاهی اوقات هم حرف ندا، حذف می‌‌‌شود و نوشته نمی‌‌­شود.

علی، ای همای رحمت

علی: گروه منادا

حرف ندای «علی» حذف شده.

ای: حرف ندا

همای رحمت: گروه منادا

جمله‌ی 1: علی،

جمله‌ی 2: ای همای رحمت     

دریا قلی! رکاب بزن، یا علی  بگو

دریاقلی: گروه منادا

حرف ندای «دریاقلی» حذف شده.

جمله‌ی 1: دریا قلی

جمله‌ی 2: رکاب بزن،

جمله 3: یا علی، بگو

توجه داشته باشید که در این عبارت، «یا علی» گروه مفعولی است و نقش گروه منادا ندارد.

گاهی هم منادا حذف می‌‌‌شود و نوشته نمی­‌‌شود.

ای نام تو بهترین سرآغاز 

ای: حرف ندا

خدا: منادا، حذف شده است.

جمله‌ی 1: ای (خدا)

جمله‌ی 2: (که) نام تو بهترین سرآغاز (است)

ب) صوت: کلمه­‌‌هایی هستند که جهت جلب توجّه مخاطب یا شنونده به کار می ­روند و گاهی عواطف و احساسات را نیز منتقل می­‌‌کنند.

قاصدک، هان! چه خبر آوردی؟  

ای: حرف ندا، حذف شده  

قاصدک: منادا

هان: صوت  

جمله‌ی 1: قاصدک

جمله‌ی 2: هان

جمله‌ی 3: چه خبر آوردی؟ 

بعضی از اصوات عبارتند از: های، هی، هان، اَه، اَخ، به‌به، بَه، عجب و...

4 - «بلی، خیر، آری، نه، نخیر» هم  به هنگام شمارش جمله­‌‌ها یک جمله به حساب می‌‌­‌‌آیند.

مثال: نی، نی، تو نه مشت روزگاری

(نی: نه)

جمله‌‌ی 1: نی

جمله‌ی 2: نی

جمله‌ی 3: تو نه مشت روزگاری