دانش زبانی صفت اشاره صفت شمارشی

صفت اشاره، صفت شمارشی

صفت اشاره:

این دسته از صفت ها، از وابسته های پیشین هستند.

یعنی پیش از هسته قرار می گیرند.

صفت های پیشین، «این و آن» و مشتقات

آنها هستند؛ مانند:

همین، همان، چنین، چنان، اینچنین، آنچنان 

ترکیب این صفت ها در گروه اسمی،

به این صورت است:

صفت اشاره + هسته

مانند:

این کلاس

آن برگه

همین لباس

همان لیوان

چنین اخلاقی

چنان موهبتی

اینچنین کاری

آنچنان کرداری

در جمله ی:

این دستگیره، باید عوض شود.

در این جمله، «این دستگیره» گروه اسمی

است و نقش نهادی دارد:

این: (وابسته ی پیشین) صفت اشاره 

دستگیره: هسته و موصوفِ «این»

مادرت، همان کتاب ها را به سمیه داده بود.

همان کتاب ها: گروه اسمی، نقش مفعولی

             هم دارد.

همان: (وابسته ی پیشین) صفت اشاره

کتاب ها: هسته و موصوفِ (همان)

توجه:

این، آن، همین، همان، چنین، چنان،

اینچنین و آنچنان، اگر به تنهایی به کار

بروند و پس از آنها اسم به کار نرود، یعنی

به اسمی اشاره نکند، ضمیر اشاره هستند،

نه صفت اشاره؛ چون هر صفتی، به موصوف

نیاز دارد و بدون موصوف، صفت معنی ندارد.

مثال:

این داستان، از آن داستان، جالب تر است.

«این داستان»  و «آن داستان» هر یک

گروه اسمی هستند و «این» و «آن» هر

یک صفت اشاره اند و «داستان» در هر دو

گروه اسمی موصوف و هسته ی گروه هستند. 

اما در جمله ی:

این، از آن جالب تر است.

«این» و «آن» هریک ضمیر و گروه اسمی هستند.        

صفت شمارشی:

گروهی از این صفت ها، وابسته های پیشین هستند و

گروهی وابسته های پسین.

این صفت ها به دو دسته ی: 

الف - اعداد اصلی: 

یک میز

دو سی دی

سه پنجره

ده دانش آموز 

هزار و دویست صندلی

هفت هزار گوسفند

ب - اعداد ترتیبی: این اعداد، با «ُ م» و

  «ُ مین» به کار می روند.

اعدادی که با «ُمین» به کار می روند، وابسته ی

پیشین هستند. مانند:

هفتمین کتاب: هفت + ُمین

دوازدهمین نوه: دوازده + ُمین

هفتاد و سومین سال: هفتاد و سوم + ُمین

اعدادی که با «ُم» به کار می روند، وابسته های

پسین هستند. مانند:

پنجره ی دوم: دو + ُم

طبقه ی هشتم: هشت + ُم 

بند نهم: نه + ُم

پاکت شانزدهم: شانزده + ُم

سبد هفدهم: هفده + ُم