فارسی هفتم درس 1 زنگ آفرینش

درس یک : زنگ آفرینش

 

 

در سرتاسر این شعر ، آرایه‌ی تشخیص داریم . چون هر یک از موجودات جنگل کارهای انسانی می‌کنند ، ویژگی انسانی دارند و آرزوهای خود را بیان می‌کنند .

 

صبح یک روز نوبهاری بود

روزی از روزهای اول ســــال 

بچه ها در کلاس جنگل سبز

جمع بودند دور هم خوش حال

 

قافیه : سال ، خوش حال

ردیف : - 

 

تعداد جمله : 

۱- صبح یک روز نوبهاری بود 

۲- روزی از روزهای اول سال ( بود )

۳- بچه ها در کلاس جنگل سبز ، دور هم خوش حال جمع بودند .

آرایه ی ادبی : تکرار روز 

 

 

بچه ها گرم گفت و گو بودند

باز هم در کلاس غوغا بود

هر یکی برگ کوچکی در دست

باز انگار زنگ انشا بود 

 

 

قافیه : غوغا ، انشا 

ردیف : بود 

تعداد جمله ها : 

۱- بچه ها گرم گفت و گو بودند 

۲- باز هم در کلاس غوغا بود 

۳- هر یکی برگ کوچکی در دست ( داشت ) 

۴- باز انگار زنگ انشا بود 

 

آرایه ی ادبی : 

تشخیص : پدیده های جنگلی ، ‌‌کارهای انسانی نسبت داده است .

 

 

تا معلم زگرد راه رسیــــد      

گفت با چهره ای پر از خنده:

باز موضوع تازه ای داریم     

آرزوی شما در آینده

 

قافیه : خنده ، آینده

ردیف : -

 

تعداد جمله‌ها :

1-تا معلم زگرد راه رسیــــد      

2-با چهره ای پر از خنده گفت :

3-باز موضوع تازه ای داریم     

3-آرزوی شما در آینده ( چیست ) ؟

 

آرایه‌ی ادبی :

تشخیص : به معلم که موجودی جنگلی است ، ‌‌کارهای انسانی نسبت داده است .

 

ز گرد راه رسیدن : کنایه از تازه از راه رسیدن

 

 

شبنم از روی برگ گل برخاست     

گفت : می خواهم آفتاب شوم

ذره ذره به آسمان بروم     

ابر باشم ، دوباره آب شوم

 

قافیه : آفتاب ، آب

ردیف : شوم

 

تعداد جمله‌ها :

1-شبنم از روی برگ گل برخاست     

2-گفت:

3-می خواهم

4-آفتاب شوم

5-ذره ذره به آسمان بروم     

6-ابر باشم،

7-دوباره آب شوم

 

آرایه‌ی ادبی :

تشخیص : حرف زدن را که ویژگی انسان است ، به شبنم نسبت داده است .

 

مراعات نظیر : برگ ، گل

                  آسمان ، آفتاب ، ابر

                  ابر ، آب  

این بند اشاره به چرخه‌ی آب در طبیعت هم دارد .

 

 

 

دانه آرام بر زمین غلتیـد     

رفت و انشای کوچکش را خواند

گفت: باغی بزرگ خواهم شد     

تا ابد سبز سبز خواهم ماند

 

قافیه : خواند ، ماند

ردیف : -

 

تعداد جمله‌ها :

1-دانه آرام بر زمین غلتیـد     

2- رفت

3- و انشای کوچکش را خواند

4- گفت:

5- باغی بزرگ خواهم شد     

6- تا ابد سبز سبز خواهم ماند

 

آرایه‌ی ادبی :

تشخیص : حرف زدن و بیان آرزوها را که ویژگی انسان است ، به دانه نسبت داده است .

 

سبز ، کنایه از شاداب و سرزنده بودن

 

تکرار : خواهم

 

واج آرایی صامت « ب » در بیت دوم

 

 

غنچه هم گفت : گرچه دل تنگم     

مثل لبخند باز خواهم شد      

با نسیم بهار و بلبل و باغ     

گرم راز و نیاز خواهم شد

 

قافیه : باز ، راز و نیاز

ردیف : خواهم شد

 

تعداد جمله‌ها :

1-غنچه هم گفت

2- گرچه دل تنگم     

3- مثل لبخند باز خواهم شد      

4- با نسیم بهار و بلبل و باغ گرم راز و نیاز خواهم شد .

 

آرایه‌ی ادبی :

تشخیص : حرف زدن ، بیان آرزوها ، راز و نیاز کردن و دلتنگی را که ویژگی انسان است ، به غنچه نسبت داده است .

 

تشبیه : غنچه خود را به لبخند شباهت داده است .

رکن اول : غنچه

رکن دوم : لبخند

رکن سوم : باز شدن

رکن چهارم : مثل

 

دلتنگ بودن ، کنایه از غمگین بودن

 

مراعات‌نظیر : نسیم ، بهار ، بلبل ، باغ     

 

 

جوجه گنجشک گفت: می خواهم

فارغ از سنگ بچه ها باشم  

روی هرشاخه جیک جیک کنم     

در دل آسمان رها باشم    

 

قافیه : بچه‌ها ، رها

ردیف : باشم

 

تعداد جمله‌ها :

1-جوجه گنجشک گفت:

2- می خواهم

3- فارغ از سنگ بچه ها باشم  

4- روی هرشاخه جیک جیک کنم     

5- در دل آسمان رها باشم .

 

آرایه‌ی ادبی :

تشخیص : حرف زدن و بیان آرزوها را که ویژگی انسان است ، به جوجه گنجشک نسبت داده است .

 

دل آسمان : کنایه از عمق آسمان

 

سنگ ، مجاز از آزار و اذیت

 

 

  

جوجه‌ی کوچک پرسـتو گفـت :

کاش با باد رهسپار شوم      

تا افق‌های دور کوچ کنم     

باز پیغمبر بهار شوم

 

قافیه : رهسپار ، بهار

ردیف : شوم

 

تعداد جمله‌ها :

1-جوجه‌ی کوچک پرسـتو گفـت

2- کاش

3- با باد رهسپار شوم

4- تا افق‌های دور کوچ کنم

5- باز پیغمبر بهار شوم

 

آرایه‌ی ادبی :

تشخیص : حرف زدن و بیان آرزوها ، سفر کردن و پیام‌رسانی را که ویژگی انسان است ، به جوجه پرستو نسبت داده است .

 

رهسپار : کنایه از سفر کردن

 

جناس : با ، باد

 

 

جوجه‌های کبوتران گفتند :

کاش می شد کنار هم باشیم

توی گلدسته‌های یک گنبد     

روز و شب زائر حرم باشیم

 

قافیه : هم ، حرم

ردیف : باشیم

 

تعداد جمله‌ها :

1- جوجه‌های کبوتران گفتند :

2- کاش

3- می شد

4- کنار هم باشیم

5- توی گلدسته‌های یک گنبد روز و شب زائر حرم باشیم

 

آرایه‌ی ادبی :

تشخیص : حرف زدن ، بیان آرزوها و زائر بودن را که ویژگی انسان است ، به جوجه‌های کبوتران نسبت داده است .

 

مراعات نظیر : گلدسته ، گنبد ، زائر ، حرم

 

تضاد : روز ≠ شب

 

کنار هم بودن : کنایه از دوستی و همراهی

 

 

v

زنگ تفریح را که زنجره زد     

باز هم در کلاس غوغا شد

هر یک از بچه‌ها به سویی رفت     

و معلم دوباره تنها شد

 

قافیه : غوغا ، تنها

ردیف : شد

 

تعداد جمله‌ها :

1-زنگ تفریح را که زنجره زد     

2- باز هم در کلاس غوغا شد

3- هر یک از بچه‌ها به سویی رفت     

4- و معلم دوباره تنها شد

 

آرایه‌ی ادبی :

 

تشخیص : غوغا را به موجودات جنگلی ، همچنین زنگ زدن را که ویژگی انسان است ، به زنجره نسبت داده است .

 

مراعات نظیر : زنگ تفریح ، کلاس ، معلم

 

 

با خودش زیر لب چنین می‌گفـت :

آرزوهایتان چه رنگین است !

کاش روزی به کام خود برسید ؛     

بچه‌ها ، آرزوی من این است! 

 

قافیه : رنگین ، این

ردیف : است

 

تعداد جمله‌ها :

1- با خودش زیر لب چنین می‌گفـت :

2- آرزوهایتان چه رنگین است !

3- کاش

4- روزی به کام خود برسید ؛     

5- بچه‌ها ،

6- آرزوی من این است! 

 

آرایه‌ی ادبی :

تشخیص : زیر لب حرف زدن و بیان آرزوها را که ویژگی انسان است ، به معلم که در این شعر یکی از پدیده‌های جنگل است ، نسبت داده است .

 

رنگین بودن : کنایه از گوناگون و دلپذیر بودن است .