درس همزیستی با مام میهن پایه نهم

لغات درس : 

تپنده : بی قرار و نا آرام // می بالند : رشد می کنند // آوند : لوله های باریکی که در ساختمان گیاهان وجود دارد .// مام : مادر // پرورندگی : پرورش دادن // باشندگان : جمع باشنده ، ساکنان ، حاضران // زاد و بود : همۀ سرمایه ، کنایه از هست و نیست // آبشخور : سرچشمه // مایه ور : پرمایه ، سرشار // فراخنا : پهنا و گستردگی // دو سویه : دو طرفه // آرامستان : جای آسودن // نشست : اقامتگاه // کُنام : محل زندگی جانوران وحشی // بوم و بر : سرزمین

کنایه ها :
 اهریمن خویان : شیطان صفتان // تن را سپر کرده اند : کنایه از خود را فدا کرده اند // جان گرفتن : کنایه از بزرگ شدن و رشد کردن // خفاش خویان : کنایه از انسان های بد جنس // مشت را گره کرده اند : کنایه از مصمم دفاع می کنند و می جنگند // پشت به پشت : کنایه از همراه هم // بر بیگانه تاخته اند : کنایه از با بیگانه می جنگند // انگشت به دهان : کنایه از متعجب و متحیر //زیر دست من است : کنایه از در خدمت و تحت فرمان من است // تن به کشتن دهیم : کنایه از مُردن

صفحه 60 : معنی ابیات

بیت یک : از خداوند آفریدگار جهان که از همه چیز آگاه است ، می خواهم ...

بیت دو : که شما را از تمام بدی ها حفظ کند و نامتان به نیکی باقی بماند.

بیت یک : از خداوند آفریدگار جهان که از همه چیز آگاه است ، می خواهم ...

بیت دو : که شما را از تمام بدی ها حفظ کند و نامتان به نیکی باقی بماند

معنی ابیات ص 61 :
 بیت یک : آیا نمی دانی که ایران ، وطن و خاستگاه من است و تمام دنیا تحت اختیار من می باشد /// بیت دو : همۀ ایرانیان با یکدیگر متحد و انسان های خداشناسی هستند و در انجام کارهای نیک ، از انسان های بدکار ، ترسی ندارند .

بیت سه : جای افسوس است که ایران از بین برود و آشیانه و جایگاه حیوانات درنده ( اقوام وحشی و ستمگر ) شود . بیت چهار : اگر قرار است که ایران نابود شود ، از خدا می خواهم که من هم نیست و نابود شوم و هیچ کس در این سرزمین ، زنده نباشد . بیت پنجم : اگر همه کشته شویم بهتر از آن است که کشور ایران را به دست دشمن بسپاریم .

آرایه های ادبی شعرهای این درس :

همی خواهم از کردگار جهان
شناسنده ی آشکار و نهان
از خداوند بزرگ که آفریننده جهان است و آشکار و پنهان را می شناسد می خواهم
آرایه : تضاد(آشکار و نهان)
2 ـ که باشد ز هَر بد ، نگهدارتان
همه نیک نامی بُوَد یارتان
خدا شمارا از هر گزند و آسیب در امان نگهدارد و همیشه نیک نامی یارتان باشد.

آرایه : تضاد(بد و نیک)

3 ـ ندانی که ایران ، نشستِ من است
جهان سر به سر ، زیر دستِ من است

نشستِ من : جایگاه نشستن ، مسکن / سر به سر : همه / (مفهوم بیت : من از همه قوی تر هستم)
نمی دانی که سرزمین ایران محل زندگی من است سراسر جهان زیردست و تحت فرمان من است.
4 ـ همه یکدلانند یزدان شناس / به نیکی ندارند از بد ، هراس

هراس : ترس ، نگرانی / یزدان : منظور خداوند / آرایه : تضاد(نیکی و بد)/ « به » در مصراع دوم به معنایِ« در برابرِ ، در مقابلِ» / (مصراع دوم : به خاطرِ نیکی هایشان ، از بدی نمی هراسند.)
مردم ایران از هر قوم و قبیله ای که هستند، خدای یگانه را می پرستند و با نیک نامی از بدی و پلیدی ترسی ندارند و یکدل هستند.

5 ـ دریغ است ایران که ویران شود / کُنامِ پلنگان و شیران شود

جای افسوس است از این که ایران از بین برود و آشیانه و جایگاه حیوانات درنده وحشی بشود.

دریغ : افسوس، اندوه / ویران : نابود، خراب / کنام : آشیانه ، بیشه ، جایگاه حیوانات درنده/

آرایه‌ها :تناسب(کنام، پلنگان و شیران) / پلنگان و شیران : استعاره از هر ویرانگری /

* در این بیت ، تشبیه نداریم و استعاره آمده/ جناس ناقص اختلافی در حرف اوّل(ایران و ویران) / واج آرایی حرف «ن»/ *نکته دستوری : دریغ : مسند / ویران و کنام : مسند (البته می‌توان گروه اسمی) کنام پلنگان و شیران را گروه مسندی گرفت.

6 ـ چو ایران نباشد ، تن من مباد / در این بوم و بر ، زنده یک تن مباد

اگر قرار است که ایران نابود شود، از خدا می‌خواهم که من هم نیست و نابود شوم و هیچ کس دیگری در این سرزمین، زنده نباشد. / آرایه : واج آرایی حرف «ن» / تن و من : جناس /* نکته دستوری : چو (= اگر) : حرف ربط / مباد : فعل دعایی است / زنده : مسند / یک تن : نهاد
7 ـ همه سر به سر ، تن به کشتن دهیم / از آن به که کشور ، به دشمن دهیم

اگر همه ی ما (ایرانیان) خودمان را به کشتن بدهیم ، بهتر از آن است که کشور خود را به دست بیگانگان بدهیم. / سر به سر : همه / بِه : بهتر (واژه ی مخفّف) و از نظر دستوری (صفت برتر یا تفضیلی)