ادبیات پایه نهم (فصل 3) سبک زندگی

اقوام روزگار به اخلاق  زنده اند       قومی که گشت فاقد اخلاق مردنی است 

معنی بیت : مردم دنیا به خاطر ادب و اخلاق نیک زنده و ماندگار هستند مردمی که اخلاق خوب ندارند شایسته مرگ هستند.

دانش ادبی : مردنی ( قافیه ) است ( ردیف ) / زنده ، مردنی  ( تضاد ) 

دانش زبانی : است ( فعل اسنادی )مردنی(صفت نسبی )( مشتق)( مسند )/فاقد اخلاق ( ترکیب اضافی )

تاریخ ادبیات : محمد تقی بهار از شاعران معاصر متولد در سال 1266 در شهر مشهد و استادش ادیب نیشابوری بود که محمد تقی بهار اشعارش سیاسی و اجتماعی است که ابتدا در روزنامه خراسان به چاپ رسید از آثارش  سبک شناسی در زبان فارسی و تاریخ احزاب سیاسی و دیوان اشعار وی می باشد .

 متن : ( بدان و آگاه باش .......به کار آید .)

معنی روان متن : آگاه باش  که انسان بدون فضیلت وبی لیاقت همیشه بی فایده است، مانند درخت مغیلانکه شاخه دارد  اما سایه ای برای استراحت  کردن دیگران ندارد. بنابر این  نه به خود فایده ای می رساند ، نه به دیگران . تلاش کن اگر چه با اصل  و نسب و نجیب هستی  علم و  دانش هم داشته باشی  زیرا دانش ذاتی از نژاد و تبار  با  ارزش تر است. همان طور که گفته اند : برزگی هر کس ، به خاطر داشتن  عقل و دانش است نه نژآد و  نسب اگر انسان به همراه گوهر اصل و نژاد از لیاقت و فضیلت  بهره ای  نداشته باشد .  برای هم نشینی  هیچ کس فایده ای ندارد. اگر کسی را پیدا کردی که این دو گوهر( نسب و تبار ( نژاد)وعلم و دانش ) را با هم داشته باشد به او متوسل شو و رهایش مکن  چون که او به همه فایده می رساند. 

دانش ادبی : تشبیه ( مردم ) به (مغیلان ) تشبیه شده است/ جناس  ( اصل واصیل ) / تکرار ( گوهر تن و گوهر تن ) / کنایه از متوسل شدن ( چنگ در وی زدن ) / کنایه از رها مکن ( از دست مگذار ) 

دانش زبانی : فعلا ( سود کند) بعداز ( نه غیر خود را) حذف به قرینه لفظی شده است/ بی هنر ( مشتق ) / فعل های ( باشی و داری  )  مضارع التزامی 

 متن : سخن نا پرسیده .....و دور اندیش )

معنی روان متن: تا حرفی را از تو نپرسیدند چیزی نگو  واز سخن بیهوده  دوری کن  وقتی از تو چیزی می پرسند  فقط حرف راست  بگو  تا  از تو نخواسته اند  کسی رانصیحت نکن وپند نده  مخصوصا کسی که پند نمی شنود ونمی پذیرد  زیرا  چنین کسی خودش گرفتار می شود (  روزی  به خاطر پند نشنیدن گرفتار می شود .)  در میان جمع کسی رانصیحت نکن  از رفتن به جایی  که مردم به آن گمان بد دارند دوری کن  و از دوستی که فکر بد  دارد و کارهای  زشت  را یاد می دهد  فرار کن  با غم و اندوه مردم خوشحال  نشو تا این که  مردم نیز در غم تو شادی نکنند. د رمورد مردم  عادل باش تا دیگران نسبت  به تو عادل باشند  سخنان  خوب بگوی  تا سخنان  خوب بگوی تاسخنان  خوب بشنوی  اگر  خواهان دانش هستی  پرهیزکار  و خرسند باش ودوست دار علم  ، شکیبا ، کم حرف وآینده نگر باش .

دانش ادبی : غم و شادی  ( تضاد ) 

دانش زبانی : باز پرسند ( فعل پیشوندی ) / راست ( صفت جانشین است ( حرف راست ) / مگوی (فعل نهی ) /  پرهیز کن ( فعل امر ) / تهمت زده ( مشتق مرکب ) / بد اندیش وبد آموز ( صفت مرکب)/ مردمان ( ساده ) /  شادی ( مشتق ) / مده و مکن ( فعل نهی ) / پرهیزکار  (مشتق ) / علم دوست بردبار  ، کم سخن و دور اندیش ( مرکب ) / باش ( فعل اسنادی ) بعد از دور اندیش به قرینه لفظی حذف شده است  و تمام واژه های ( پرهیزکار وقانع  و علم دوست و بردبار و کم سخن  و دور اندیش  )  نقش مسندی دارند . 

تاریخ ادبیات :  قابوس نامه  کتابی است که به فارسی تالیف  عنصر المعالی کیکاووس بن اسکندر در قرن 5 که این نام قابوس نامه از نام نویسنده ایی که در تاریخبه قابوس دوم معروف بود گرفته شده  است  وکتابی اخلاقی و تربیتی که برای تربیت فرزندش نوشته است.  

متن : آدمی باید .....مداخلت نکند . 

معنی روان متن : انسان نباید بسیار حرف بزند و نباید حرف دیگری را با حرف خود قطع کند . اگر از گروهی پرسشی شود که او هم در میان آنهاست در جواب دادن بر دیگری پیشی نگیرد و اگر کسی مشغول جواب دادن باشدو او قادر است بهتر جواب دهد باید صبر کند تا سخن و جواب آن شخص تمام شود آنگاه جواب خود را به گونه ای بگوید که شخص قبلی مورد تحقیر و نکوهش قرار نگیرد .

به گفت و گو هایی که در حضور او بین دو نفر انجام می گیرد دقت و فکر نکند و اگر آنها سخنشان را از او مخفی می کنند دزدیده گوش نکند تا وقتی که او را در گفت و گوی خود شرکت ندادند دخالت نکند.

تاریخ ادبیات : نثر های کتاب اخلاق ناصری نثر های تاریخی است که مهمترین  ویژگی نثرهای تاریخی عبارتنداز :  کوتاه بودن جملات  /  تکرار کلمه ها / حذف فعل به قرینه.

خواجه نصیرطوسی از علمای بزرگ ریاضی و نجوم و حکمت ایرانی  در قرن 7 از وزیران بزرگ آن دوره که هلاکو خان را به ایجاد رصد خانه مراغه تشویق کرد . از فقهای شیعه مذهب بوده که مشهورترین اثر ایشان اخلاق ناصری که سخنان افلاطون  و ارسطو  را  در حکمت عملی بررسی می کند.