ترکیب_وصفی
ترکیب_اضافی
روش_های_تشخیص_ترکیب_وصفی ( موصوف و صفت ) از ترکیب اضافی ( مضاف و مضاف الیه )
روش های تشخیص ترکیب وصفی ( موصوف و صفت ) از ترکیب اضافی (مضاف و مضاف الیه )
هرگاه دو کلمه به وسیله ی « ــِ » به هم اضافه شوند ترکیب می سازند .مثل :
دستِ پاک –کوهِ بلند –کتابِ فارسی –چشم ِمن –خودروی زیبا - دخترِ ایرانی –الماسِ درخشان
همه ی مثال های بالا ترکیب هستند. ولی نوع هر یک با دیگری فرق دارد که در ذیل روش تشخیص آن ها آورده می شود . قبل از آن بهتر است بدانیم که :
نکته : هرگاه آخر کلمه ی اول این سه حرف « و – ا- ه »باشد هنگام اضافه شدن به هم دیگر بجای کسره « -ِ » ، «ی » می گیرند . مثل :
هوا- هوای تهران
آهو –آهوی وحشی
خانه –خانه ی بزرگ
روش های تشخیص
1- کسره بین دو کلمه را حذف می کنیم سپس بعد از کلمه ی اول ویرگول می گذاریم و در آخر فعل (است)قرارمی دهیم . اگر عبارت معنی داد ترکیب وصفی و اگر معنی نداد ترکیب اضافی است .
مثال
اتاقِ تمیز –اتاقْ ، تمیز است : چون معنی دارد ترکیب وصفی است یعنی کلمه ی اتاق «موصوف» و کلمه ی تمیز« صفت »است .
اتاقِ مدیر – اتاقْ، مدیر است :چون معنی ندارد ترکیب اضافی است یعنی کلمه ی اتاق «مضاف» و کلمه ی مدیر « مضاف الیه »است .
2- به آخر کلمه ی دوم (تر) اضافه کنید اگرعبارت معنی داد ترکیب وصفی است.و اگر معنی نداد ترکیب اضافی است .
مثال
مادرِ دلسوز –مادرِدلسوزتر : چون معنی دارد ترکیب وصفی است یعنی کلمه ی مادر «موصوف» و کلمه ی دلسوز« صفت »است .
مادرِ من –مادرِ من تر : چون معنی ندارد ترکیب اضافی است یعنی کلمه ی ماد «مضاف» و کلمه ی من « مضاف الیه »است .
3- کلمه ی بسیار را در وسط دو کلمه قرار می دهیم ؛ اگرعبارت معنی داد ترکیب وصفی است.و اگر معنی نداد ترکیب اضافی است .
شهرِ تمیز –شهرِ بسیار تمیز : چون معنی دارد ترکیب وصفی است یعنی کلمه ی شهر «موصوف» و کلمه ی تمیز « صفت »است .
شهرِ تکاب –شهرِ بسیار تکاب : چون معنی ندارد ترکیب اضافی است یعنی کلمه ی شهر «مضاف» و کلمه ی تکاب « مضاف الیه »است .
4 –کلمه ی « ی» را در آخر کلمه ی اول اضافه می دهیم ؛ اگرعبارت معنی داد ترکیب وصفی است. و اگر معنی نداد ترکیب اضافی است
مثال : دستِ تمیز- دستی تمیز : چون معنی دارد ترکیب وصفی است یعنی کلمه ی دست «موصوف» و کلمه ی تمیز « صفت »است .
کیفِ حسن –کیفی حسن : چون معنی ندارد ترکیب اضافی است یعنی کلمه ی کیف «مضاف» و کلمه ی حسن «مضاف الیه »است .
┄┅┅┄┄┅✶- ✶┄┅┄┅┄
راه های #_تشخیص_صفت_از_مضاف_الیه:
1. اگر میان موصوف و صفت «ی» - که نشانه ی یکی بودن است- بیاوریم، ساختمان موصوف و صفت معنای خود را از دست نمی دهد:
توپِ بزرگ
توپی بزرگ
امّا اگر میان مضاف و مضاف الیه «ی» بیاوریم چیزی بی معنی به دست می آید:
توپِ مجید
توپی مجید
2. اگر از میان موصوف و صفت، کسره را برداریم و «است» یا یک فعل ربطی دیگر به آخر آنها بیفزاییم جمله ای معنی دار به دست می آید که در آن موصوف به نهاد و صفت به مسند تبدیل می شود.
توپِ بزرگ
توپ، بزرگ است.
امّا اگر درباره ی مضاف و مضاف الیه این کار را بکنیم جمله ای بی معنی به دست می آید:
توپِ مجید
توپ، مجید است؟!
الف) بعد از ترکیب ها علامت صفت تفضیلی « تر » میگذاریم ، اگر معنی داشت صفت و موصوف است ، ولی اگر معنی نداشت مضاف و مضافٌ اله است . مثال:
دیوار بلند -------- دیوار بلند تر : صفت و موصوف
دانشمند بزرگ -----دانشمند بزرگ تر : صفت و موصوف
کشور ایران ------- کشور ایران تر ( معنی ندارد ) مضاف و مضافٌ الیه
ب) بعد از کلمه ی اول علامت ویرگول می گذاریم و بعد از کلمه ی دوم فعل « است » قرار می دهیم .اگر معنی نداشته باشد مضاف و مضافٌ الیه است. با کلمه ی « این » در ابتدای جمله . مثال :
گل زیبا ------------- این گل، زیبا است . : صفت و موصوف
کتاب سبز ----------- این کتاب ، سبز است : صفت و موصوف
پایه ی میز --------- این پایه ، میز است ( معنی ندارد) مضاف و مضافٌ الیه
موصوف و صفت و مضاف و مضاف الیه
اول برای تشخیص صفت اگر به کلمه ای تر و یا ترین اضافه کنیم و کلمه به دست آمده معنی دار شد آن کلمه صفت است. معمولاً صفت را نمی توان جمع بست .( به آن ها یا ان اضافه کرد ).
برای تشخیص موصوف و صفت از مضاف و مضاف الیه می توان به ترکیب یکی از موارد زیر را اضافه نمود در صورتی که ترکیب به دست آمده معنی دار شد موصوف و صفت و اگر بی معنی بود مضاف و مضاف الیه است
1- به آخر ترکیب « تر » اضافه کنیم.
2 - به آخر ترکیب « است » اضافه کنیم .
3– بین دو کلمه « ای » اضافه کنیم .
4 – دو یا سه مورد بالا را با هم اضافه کنیم
مثال : کلاس پنجم
کلاس پنجم تر
کلاسی پنجم است
که هیچ کدام از ترکیب ها معنی دار نیست پس مضاف و مضاف الیه است .
دانش آموز زرنگ
دانش آموز زرنگ تر
دانش آموزی زرنگ که هر دو معنی دار است پس موصوف و صفت است .
