دانش زبانی وابسته های اسم (صفت اشاره صفت شمارشی)

 

 

دانش زبانی : 

 

در درس های گذشته آموختید که هر جمله می تواند

 

گروه های اسمی گوناگونی داشته باشد و هر گروه

 

اسمی از یک :

 

وابسته ی پیشین  +  هسته  +  وابسته ی پسین

 

تشکیل می شود . در هر گروه اسمی یک هسته حتماً

 

وجود دارد ، اما وجود وابسته های پیشین و پسین الزامی

 

نیست .

 

صفت بیانی ، یکی از وابسته های پسین است و حالا

 

درباره ی انواع وابسته های پیشین بیشتر می خوانیم .

 

یکی از انواع وابسته های پیشین ، « صفت اشاره »

 

است . ما در صحبت های روزانه ی خود ، از انواع

 

صفت اشاره ، بسیار استفاده می کنیم . پرکاربردترین

 

صفت های اشاره « این » ، « آن » ، « همین » و

 

« همان » است .

 

توججججه : حتما باید پس از  « این » ، « آن » ،

 

« همین » و « همان » یک اسم به کار رفته باشد

 

که این واژه ها به آن اسم اشاره کرده باشند ؛ در غیر

 

این صورت ، « این » ، « آن » ، « همین » و

 

« همان » ضمیر اشاره هستند ، نه صفت اشاره .

 

به جمله ی زیر توجه کنید :

 

این دوستان ، با هم در کتابخانه درس می خوانند .

 

« دوستان » اسمی است که پس از « این » به کار

 

رفته است و « این » به « دوستان » اشاره دارد ؛

 

پس « این » صفت اشاره است و « دوستان » ،

 

« موصوف » آن است  .

 

چشم یکی از پیچیده ترین اعضای بدن انسان است .

 

این ، نشانه ی قدرت پروردگار است .

 

در این جمله پس از « این » اسمی به کار نرفته که

 

به آن اشاره کرده باشد  و مرجع ضمیر « این » ،

 

« چشم » است . پس در این جمله « این » ، صفت

 

اشاره نیست .

 

در جمله های زیر صفت اشاره را مشخص کنید .

 

1 –  فرزانه این گل ها را به پدر و مادرش هدیه داده است .

 

2 – آن کتاب را از روی میز بردار .  

 

3 – مادربزرگ ، همین قصه را هفته ی گذشته برای

 

پری تعریف کرد .

 

4 – آن بسته را می گویم . همان بسته که در ماشین است .

 

5 – آن اتفاق ، یادت هست ؟

 

 

 

پاسخ های خود را با پاسخ های زیر مقایسه کنید و از

 

آموخته های خود مطمئن شوید .

 

1 –  فرزانه این گل ها را به پدر و مادرش هدیه داده

 

است .

 

این : صفت اشاره

 

گل : موصوف

 

 

2 – آن کتاب را از روی میز بردار .  

 

آن : صفت اشاره

 

کتاب : موصوف

 

 

 

3 – مادربزرگ ، همین قصه را هفته ی گذشته برای پری

 

تعریف کرد .

 

همین : صفت اشاره

 

قصه : موصوف

 

 

 

4 – آن بسته را می گویم . همان بسته که در ماشین

 

       است .

 

آن : صفت اشاره

 

بسته : موصوف

 

همان : صفت اشاره

 

بسته : موصوف

 

 

 

5 – آن اتفاق ، یادت هست ؟

 

آن : صفت اشاره

 

اتفاق : موصوف

 

 

 

صفت شمارشی :

 

صفت های شمارشی که به عنوان وابسته های پیشین

 

در جمله به کار می روند ، دو دسته اند :

 

1 - اعداد اصلی : یک ، دو ، سه ، چهار ، پنج ،

 

     شش و ...

 

2 – اعداد ترتیبی : اولین ، نخستین ، دومین ، سومین ،

 

      چهارمین ، پنجمین ، ششمین ، هفتمین و ...

 

توججججه : پس از اعداد هم باید یک اسم به کار رفته

 

باشد که عدد تعداد آن اسم را نشان دهد . در غیر این

 

صورت ، عدد ، ضمیر شمارشی است نه صفت شمارشی .

 

آن دو را خوردم .

 

در این جمله پس از دو اسمی به کار نرفته که دو تعداد

 

آن اسم را مشخص کند ، پس دو در این جمله ضمیر

 

شمارشی است .

 

آن دو سیب را خوردم .

 

در این  جمله پس از دو سیب که یک  اسم است به کار

 

رفته است و دو تعداد سیب ها را مشخص می کند ، پس

 

دو در این جمله صفت شمارشی است .

 

 

 

صفت های شمارشی و موصوف آن را در  جمله ها

 

مشخص کنید .

 

1 – چهارمین در چوبی ، در کلاس ماست .

 

2 – علی ، دومین صندلی کلاس را هم شکست .

 

3 – دو نامه ی سید جمال الدین و میرزای شیرازی کار

 

      خود را کرد .

 

4 – نخستین ویژگی ایثارگران را بگویید .

 

5 – اول باید بدانید که شما ...

 

 

پاسخ های خود را با این پاسخ ها مقایسه کنید .

 

مطمئنم که پاسخ های درستی داده اید .

 

1 – چهارمین در چوبی ، در کلاس ماست .

 

چهارمین : صفت شمارشی

 

در : موصوف

 

 

2 – علی ، دومین صندلی کلاس را هم شکست .

 

دومین : صفت شمارشی

 

صندلی : موصوف

 

 

3 – دو نامه ی سید جمال الدین و میرزای شیرازی کار

 

     خود را کرد .

 

دو : صفت شمارشی

 

نامه : موصوف

 

 

 

4 – نخستین ویژگی ایثارگران را بگویید .

 

نخستین : صفت شمارشی

 

ویژگی : موصوف

 

 

5 – اول باید بدانید که شما ...

 

در این جمله پس از اول اسمی به کار نرفته است که

 

تعداد آن اسم را مشخص کند ، پس اول صفت شمارشی

 

نیست .

 

 

در این جمله ها ، وابسته های پیشین ، هسته و وابسته های

 

پسین را مشخص کنید .

 

1 - این پنج دوست ، با هم کلاس های برزگ  را تمیز کردند .

 

2 – همین یک کتاب را از آن نمایشگاه بزرگ گرفتم .

 

3 – این دانش آموز سه ویژگی برجسته دارد .

 

 

ببینید درست پاسخ داده اید ؟

 

1 - این پنج دوست خوب ، با هم کلاس های بزرگ

 

     را تمیز کردند .

 

این پنج دوست خوب : گروه اسمی

 

این : وابسته ی پیشین ، صفت اشاره

 

پنج : وابسته ی پیشین ، صفت شمارشی

 

دوست : هسته

 

خوب : وابسته ی پسین ، صفت بیانی

 

 

کلاس های بزرگ : گروه اسمی

 

کلاس : هسته

 

بزرگ : وابسته ی پسین ، صفت بیانی

 

 

 

2 – همین یک کتاب علمی را از آن نمایشگاه بزرگ گرفتم .

 

همین یک کتاب : گروه اسمی

 

همین : وابسته ی پیشین ، صفت اشاره

 

یک : وابسته ی پیشین ، صفت شمارشی

 

کتاب : هسته

 

علمی : وابسته ی پسین ، صفت بیانی

 

 

آن نمایشگاه بزرگ : گروه اسمی

 

آن : وابسته ی پیشین ، صفت اشاره

 

نمایشگاه : هسته

 

بزرگ : وابسته ی پسین ، صفت بیانی

 

 

 

3 – این دانش آموز ، سه ویژگی برجسته دارد .

 

این دانش آموز : گروه اسمی

 

این : وابسته ی پیشین ، صفت اشاره

 

دانش آموز : هسته

 

 

سه ویژگی برجسته : گروه اسمی

 

سه : وابسته ی پیشین ، صفت شمارشی

 

ویژگی : هسته

 

برجسته : وابسته ی پسین ، صفت بیانی