انواع کاربرد اسم تفضیل

 در توضیح گزینه اول باید گفت همان طور که در مثال می بینید کلمه «أقوی» بدون «ال» آمده و به کلمه دیگری نیز اضافه نشده لذا باید حتماً به همراه «من» آمده و مفرد مذکر ظاهر شود.

در گزینه دوم اسم تفضیل برای بیان برتری آن دو مرد یا آن دو زن آمده بی آنکه ذکر کند که از چه کسی یا از چه کسانی بهترند، با «ال» آمده لذا بدون «من» می آید و حتماً باید با کلمه ماقبل خود در جنس و عدد مطابقت کند یعنی در مثال فوق «الرجلان» (دو مرد) مثنی است و مذکر پس اسم تفضیل نیز باید مثنی و مذکر بیاید و در مثال بعدی که برای یک اسم مؤنث مثنی ذکر شده باید مثنی و مؤنث ذکر شود.

شاخص گزینه سوم این است که اسم تفضیل به یک اسم معرفه اضافه شده یعنی «أفضل» به «الناس» اضافه شده لذا باید بدون من آید اما هر دو وجه مطابقت یا عدم مطابقت برایش جایز است، همان طور که در مثال های فوق مشاهده می کنید کلمه ما قبل اسم تفضیل مثنی و مذکر آمده و در مثال بعدی مؤنث آمده امّا هیچ کدام تفاوتی برای اسم تفضیل ایجاد نمی کند.

در گزینه چهارم نیز اضافه بودن اسم تفضیل شرط است اما به یک اسم نکره، لذا بدون «من» آمده و حتماً باید مفرد مذکر آید حتی اگر کلمه ماقبل آن مؤنث یا مثنی و جمع باشد که در مثال های فوق این موضوع را مشاهده می کنید.

تمرین...

اکنون قواعد فوق را با مثال های زیر تطبیق دهید:

- علیّ أفضل التلامیذ فی المدرسه.

در مثال فوق کلمه «أفضل» به یک معرفه اضافه شده لذا بدون «مِن» آمده و مطابقت یا عدم مطابقت برایش جایز است که در اینجا مطابقت نکرده است.

- البنات الفضلاء هنّ اللّواتی یجتهدن کثیراً.  

در عبارات بالا «الفضلاء» چون با «ال» آمده لذا بدون من ذکر شده و با «البنات» مطابقت می کند.

- لا کنز أنفع من العلم.

«أنفع» چون بدون «ال» است و اضافه نیز نشده است لذا با من می آید و لزوماً مفرد مذکر ظاهر می شود.

- حافظ أفضل شاعرٍ 

در عبارت فوق «أفضل» به یک اسم نکره اضافه شده لذا بدون «من» آمده و لزوماً مفرد مذکر ظاهر می شود.

اکنون به چند تست دقت کنید:

1) کدام گزینه نادرست است؟

الف) شعره أشدّ بیاضاً من أخیه                             ب) قلب المؤمن أصفی القلوب

ج) ولتجدنهّم أحرص الناس علی حیاهٍ                 د) وجه المؤمن أبیض من القمر

گزینه «د» پاسخ مورد نظر ماست زیرا همان طور که پیش از این گفتیم چنانچه اسم تفضیل دلالت بر رنگ / عیب / زینت داشته باشد باید با کلماتی همچون «أشد / أکثر» استعمال شود.

2) کدام گزینه صحیح است؟

الف) الرجال الأفضلون من الأسد                                  ب) المریمات أفضل نساءٍ

ج) أنت الأکرم الناس                                                        د)سعید أفضل  

گزینه «ب» صحیح است، در گزینه «الف» اسم تفضیل با من آمده پس حتماً باید مفرد مذکر باشد، در گزینه «ج» چون اسم تفضیل اضافه به یک اسم معرفه شده باید بدون «ال» بیاید و در گزینه «د» نیز چون اسم تفضیل بدون «من» است باید با «ال» ذکر شود.

3) کدام گزینه برای ساخت اسم تفضیل مناسب نیست؟

  الف) شجع                              ب) تأخّر

ج) مااکثر                               د) جفا  

گزینه «ج» به دلیل این که فعل منفی است نمی توان از آن اسم تفضیل ساخت.