دانش ادبی تشبیه
تشبیه :
تشبیه ، یعنی شباهت دادن چیزی به چیز دیگر .
ما در طی روز شاید بارها از این آرایه استفاده
می کنیم ، بدون اینکه خود متوجه باشیم .
کاربرد عبارت های زیر در زندگی روزمره ،
گویای این مطلب است :
پسرم مثل گل ترو تمیز شد .
دخترم ، مثل ماه خوشگله .
یارو قدش مثل عَلَمه .
پوستشو دیدی ؟ مثل برف سفید بود !
در تشبیه ، چهار مورد وجود دارد که از میان
آنها وجود دو مورد الزامی است ؛ یعنی بدون
وجود آن دو تشبیهی هم به کار نرفته است . این
دو مورد عبارتند از :
1 – رکن اول تشبیه : واژه ای است که آن را
به چیزی شباهت می دهیم .
2 – رکن دوم تشبیه : واژه ای است که رکن
اول را به آن شباهت داده ایم .
مثلا در جمله ی :
« موهای مادربزرگ مانند ابریشم نرم است . »
موهای مادربزرگ را به ابریشم شباهت داده ایم .
موهای مادربزرگ که آنها را به چیزی شباهت
داده ایم ، رکن اول تشبیه است ؛
و اما ابریشم که رکن اول تشبیه را به آن شباهت
داده ایم ، رکن دوم تشبیه است .
ویا در جمله ی :
« پدرم دلی بزرگ به وسعت دریا دارد . »
دل پدر را که به چیزی شباهت داده ایم ، رکن اول
تشبیه است ، و دریا که دل را به آن شباهت داده ایم ،
رکن دوم تشبیه است .
اما در تشبیه ، دو مورد دیگر هم وجود دارد که
گاه در عبارت های تشبیهی به کار می روند و
گاهی هم نه ، به کار نمی روند .
این دو مورد ، رکن سوم تشبیه و رکن چهارم تشبیه هستند .
رکن سوم چیست ؟
وقتی ما رکن اول را به رکن دوم شباهت می دهیم ،
حتما « ویژگی مشترکی » هم بین آنها وجود دارد
که ما را وامی دارد یکی را به دیگری شباهت دهیم .
در مثال مادربزرگ نرمی ابریشم و موی مادربزرگ
باعث شد موی مادربزرگ را به ابریشم شباهت دهیم .
یا در مثال پدر ، بخشندگی و دل گندگی پدر و وسعت
دریا ، باعث شد ما دل پدر را در بزرگی به دریا
شباهت دهیم .
ویژگی مشترک بین رکن اول و رکن دوم ،
« رکن سوم » است .
رکن چهارم چیست ؟
وقتی می خواهیم رکن اول را به رکن دوم شباهت دهیم ،
معمولاً از این واژه ها استفاده می کنیم : « مانند ، مثل ،
همچون ، بسان ، چون ( = مانند ) همانند ، چونان ،
به کردار و ...
این واژه ها که کمک می کنند رکن اول را به رکن
دوم شباهت دهیم ، رکن چهارم هستند .
حالا به مثال ها توجه کنید .
نام امیرکبیر ، مانند ستاره ای در تاریخ کشور
ما می درخشد .
رکن اول : نام امیرکبیر
رکن دوم : ستاره
رکن سوم : می درخشد
رکن چهارم : مانند
امید ، بشقاب غذایش را از کف دستش تمیزتر
کرده بود .
رکن اول : بشقاب غذا
رکن دوم : کف دست
رکن سوم : تمیز
رکن چهارم : -
دل مرد ، از سنگ هم نفوذناپذیرتر شده بود .
رکن اول : دل مرد
رکن دوم : سنگ
رکن سوم : نفوذناپذیر
رکن چهارم : -
لواش هایی که عزیزخان می پخت به نازکی کاغذ بود .
رکن اول : لواش
رکن دوم : کاغذ
رکن سوم : نازکی
رکن چهارم : -
یک نکته : در اضافه های تشبیهی ، رکن اول تشبیه و
رکن دوم تشبیه ، به صورت یک ترکیب اضافی در کنار
هم قرار دارند و نیازی به استفاده از رکن سوم تشبیه و
رکن چهارم تشبیه نیست . مانند :
چشمه ی معرفت ، حریر نماز ، شاخه ی دستان ،
دریای مهربانی ، خورشید چشم ها و ...
حالا نوبت شماست . ارکان تشبیه را در جمله های
زیر مشخص کنید .
روزهای تعطیل مثل یک سبد پر از میوه ، دلچسبند .
رکن اول :
رکن دوم :
رکن سوم :
رکن چهارم :
پهلوان همچون کوه ، در برابر حریف ایستاد .
رکن اول :
رکن دوم :
رکن سوم :
رکن چهارم :
مثال های خود را برای ثبت در وبلاگ و
استفاده ی دوستانتان ارائه دهید .
- لینک منبع
تاریخ: جمعه , 14 مهر 1402 (21:02)
- گزارش تخلف مطلب