معرفی کتاب «تنهایی اعداد اول»

همه‌ی ما در کتاب‌های ریاضی با اعداد اول آشنا شده‌ایم. اعدادی مثل 2، 3، 5، 7 و. که تنها بر خودشان و عدد یک تقسیم می‌شوند. اما شاید کمتر کسی فکر می‌کرد که بتوان روابط انسان‌ها را با این اعداد تحلیل کرد. دوقلوهای اول جفت اعداد اولِ نزدیک به هم، با فاصله‌ی همیشگی هستند. جفت اعدادی مثل 3 و 5 یا 11 و 13. «. زوج‌ها هم به‌طور تصادفی گاهی به شیوه‌ی اعداد اول کنار هم زندگی می‌کنند. جفت هستند، اما همیشه فاصله‌ای هست و آن‌ها در این فضای ساکت و ریتمیک گم می‌شوند. شبیه اعداد اول نزدیک هستند، اما نه به اندازه‌ی کافی!» (ص 64) کتاب «تنهایی اعداد اول» بر پایه‌ی این استدلال شکل می‌گیرد. نویسنده‌ی این کتاب، پائولو جوردانو، دکترای فیزیک ذرات دارد. در تورین ایتالیا متولد شده و این اولین رمان اوست. این کتاب که در سال 2008 منتشر شده‌، با استقبال بسیار زیادی در ایتالیا و سایر کشورها مواجه شد. تاکنون به سی زبان ترجمه شده و بیش از یک میلیون نسخه از آن در سراسر جهان فروش رفته است. برنده‌ی جایزه‌ی ادبی استرگا (2008)، جایزه‌ی ادبی کمیلو (2008)، جایزه‌ی ادبی مرک سرونو (2008) و همچنین نامزد دریافت جایزه‌ی ادبی فمینا (2010) و جایزه‌ی رمان برتر اروپا (2010) شده ‌است. بر اساس این کتاب فیلمی به کارگردانی ساوریو وستانتزو در سال 2010 ساخته شده‌ و در جشنواره‌ی فیلم ونیز به نمایش در آمده است.

پائولو جوردانو در این کتاب با کمک روایت‌های موازی و به‌شکل دانای کل، خواننده را با دوران کودکی، جوانی و بزرگسالی پسری به نام «ماتیا» و دختری به نام «آلیس» همراه می‌کند. ماتیا و آلیس که از کودکی با سختی‌های زندگی رو‌به‌رو می‌شوند در نوجوانی در کنار هم قرار می‌گیرند اما فاصله‌ای همیشگی میان آن‌ها وجود دارد و هریک راهی جدا از یکدیگر پیش می‌گیرند. ماتیا خواهری دوقلو دارد که از لحاظ ذهنی عقب‌افتاده است. علاقه‌ی شدید ماتیا به خواهرش در کودکی با رفتن به مدرسه تبدیل به خجالت از حضور او در کنارش و کم‌رنگ شدن این علاقه می‌شود. غفلت ماتیا باعث گم‌شدن همیشگی خواهرش می‌شود و اثرات این اتفاق هیچ‌گاه او را رها نمی‌کند. آلیس در کودکی به اجبار پدرش ورزش اسکی را دنبال می‌کند. اما آسیب وارد شده به پایش در یک سانحه، باعث می‌شود تا آخر عمر در راه رفتن مشکل پیدا کند. ماتیا و آلیس در مدرسه با هم آشنا می‌شوند اما پس از مدتی میانشان فاصله می‌افتد.

ماتیا عاشق ریاضیات است. او که فردی منزوی و بیگانه از دیگران است زندگی، انسان‌ها و روابطشان را در ریاضیات می‌جوید. او سعی دارد تا رابطه‌اش با آلیس را با خصوصیات اعداد اول تحلیل کند:

«فکر کرد خودش و آلیس را شماره‌گذاری کند. اولین عدد اول این بود: 2760889966649. فکر کرد شماره‌ی خوبی است. مطمئن بود که تابه‌حال به فکر هیچ‌کس در دنیا نرسیده برای خودش شماره درست کند. دو خط پایین‌تر عدد آلیس را نوشت: 2760889966651. عدد را با صدای بلند خواند. احساس کرد عددی که انتخاب کرده به آلیس می‌آید. ریتم عدد با ریتم پای چپ آلیس، که در پرتو آبی رنگِ نور تلویزیون حرکت می‌کرد، حسابی هماهنگ بود. خوشش آمده بود. دوباره عددها را خواند. حالا مطمئن بود که در مورد خودش و آلیس اشتباه نکرده. آن‌ها عدد اول بودند.» (ص 64)

رابطه‌ی ماتیا و آلیس پس از چند سال رو به سردی می‌نهد. ماتیا که از طرف یک دانشگاه در نروژ بورس دکترا دریافت کرده است بر سر دو راهیِ ماندن با آلیس یا رفتن به نروژ ‌مانده است. در همین زمان آلیس از ارتباطش با مردی به نام فابیو سخن می‌گوید و از ماتیا می‌خواهد که از ایتالیا برود. ماتیا از این خبر شوک می‌شود و باز به ریاضیات پناه می‌برد:

«. سرش را تکان داد. فابیو مغزش را اشغال کرده بود، فاصله‌ی بین او و آلیس شده بود. فابیو چه عددی می‌توانست باشد؟» (ص 85)

آلیس در زندگی هیچ‌گاه نتوانسته با بدنش کنار بیاید و این موضوع او را تبدیل به آدمی منزوی کرده است. پدرش را عامل بدبختی خود می‌داند و روز‌به‌روز از او فاصله می‌گیرد. آلیس عاشق ماتیا است اما پیچیدگی ذهنی‌اش میان آن‌ها فاصله انداخته. آلیس به عکاسی روی می‌آورد و آرامشش را در این راه می‌بیند.

«تنهایی اعداد اول» رمانی درباره‌ی ریاضیات یا داستانی علمی نیست. پائولو جوردانو از تخصص خود استفاده می‌کند و به کمک ریاضیات ما را با دنیای پیچیده‌ی دو انسان که ناملایمات زندگی آن‌ها را در کنار هم و از هم جدا کرده است آشنا می‌کند. این کتاب با ترجمه‌ی بهاره مهرنژاد و از سوی نشر افراز منتشر شده است. پیش‌تر نیز از بهاره مهرنژاد نمایشنامه‌ی «عاشقی با طعم سیب» و ترجمه‌ی نمایشنامه‌ای از اکیله کامپانیله (تراژدی‌های خنده‌دار) منتشر شده است. گفتنی است که امتیاز انتشار و حقوق چاپ این رمان در ایران از سوی انتشارات موندادوری (Mondadori) در ایتالیا به نشر افراز واگذار شده است.