فارسی هفتم درس 12 اسوه ی نیکو

         فارسی: درس دوازده، اسوه ی نیکو

           

       

 

اسوه ی نیکو

 

(ص): صلی الله علیه و آله

 

ماه فرو ماند از جمال محمد (ص)  

 

سرو نباشد به اعتدال محمد

 

قافیه: جمال – اعتدال

 

ردیف: محمد

 

تعداد جمله ها: 1 - ماه فرو ماند از جمال محمد (ماه از جمال

                           
                            محمد فرو ماند.)

 

                    2 - سرو نباشد به اعتدال محمد (سرو به اعتدال

                         محمد نباشد.)

 

تشخیص: فرو ماندن و شگفت زده شدن به ماه نسبت داده شده است.

 

سرو در ادبیات مظهر و نشانه ی تناسب اندام است.

 

 ماه از زیبایی پیامبر (ص) حیران و متعجب می ماند.

سرو هم قامت متناسب پیامبر را ندارد.

 

آدم و نوح و خلیل و موسی  و عیسی

 

آمده مجموع در ظلال محمد

 

قافیه: ظلال

 

ردیف: محمد

 

تعداد جمله ها: 1 - آدم و نوح و خلیل و موسی  و عیسی آمده مجموع

در ظلال محمد (آدم و نوح و خلیل و موسی  و عیسی در ظلال محمد

مجموع آمده)

 

مراعات نظیر: آدم – نوح – خلیل – موسی – عیسی

 

در ظلال و سایه ی کسی بودن یعنی در پناه او بودن، در حمایت

 
کسی بودن

حضرت آدم، حضرت نوح، حضرت ابراهیم، حضرت موسی و

حضرت عیسی (ع) همه در پناه پیامبر اکرم (ص) هستند.

                                   

سعدی اگر عاشقی کنی و جوانی

 

عشق محمد بس است و آل محمد

 

قافیه: آل  

 

ردیف: محمد

 

تعداد جمله ها: 1 – سعدی،  

 

                   2 – اگر عاشقی کنی،

 

                   3 – و جوانی (کنی که فعل جمله است حذف شده)

 

                4 – عشق محمد بس است

 

عشق آل محمد بس است.)

 

تکرار: محمد

سعدی اگر می خواهی عاشق و دلداده باشی، عشق 

پیامبر و خاندان پاکش برایت کافی است.

      

 

دانش های زبانی و ادبی:

 

در درس های گذشته، شخص و شمار فعل را آموختیم.

 

یعنی هر فعل را در سه شخص مفرد و سه شخص جمع یاد گرفتیم.

به عنوان مثال:

 

به هر یک از فعل های «رفتم، رفتی، رفت» به ترتیب

«اول شخص مفرد»  ،

«دوم شخص مفرد»  و

«سوم شخص مفرد»  می گفتیم

و به هر یک از فعل های «رفتیم، رفتید، رفتند»

 

به ترتیب:

«اول شخص جمع»  ،

«دوم شخص جمع»  و

«سوم شخص جمع»  می گفتیم.

 

و حالا نکته ی جدید این درس این که: به هر یک از صورت های

ششگانه ی مفرد و جمع فعل، «صیغه» یا «ساخت»

گفته می شود.

 

یعنی اگر از شما خواستند که «ساخت» یا «صیغه» ی

سوم شخص «می توانم» را بنویسید،پاسخ، «می توانند» است؛

همچنین «ساخت» دوم شخص مفرد همین فعل، «می توانی»

 است.

حالا شما به پرسش های زیر پاسخ دهید.                                                 

 

1 – ساخت  «دوم شخص جمع» فعل «برخاسته ام» را

      بنویسید.

 

2 - ساخت  «دوم شخص مفرد» فعل «بر می دارم» را بنویسید.

 

3 - ساخت  «اول شخص جمع» فعل «می پرسم» را بنویسید.

 

4 - ساخت  «سوم شخص جمع» فعل «می گفتم» را بنویسید.

 

5 - ساخت  «سوم شخص مفرد» فعل «رفته بودم» را بنویسید.

پاسخ:

 

1 – برخاسته اید

 

2 – برمی داری

 

3 – می پرسیم

 

4 – می گفتند

 

5 – رفته بود

زمانی که ساخت های ششگانه ی فعل را به ترتیبِ

«اول شخص مفرد»،

«دوم شخص مفرد»،

 «سوم شخص مفرد»،

«اول شخص جمع»،

«دوم شخص جمع» و

«سوم شخص جمع»

 بیان می کنیم، می گوییم آن فعل را «صرف» کرده ایم.

پس وقتی از شما خواستند فعل«بروم» را صرف کنید،

باید به ترتیب بگویید:

 

بروم

بروی

برود

 برویم

 بروید

 بروند

 حالا فعل های زیر را را صرف کنید.

 

1 – شنیده ام

 

2 – شسته بودم

 

3 – خورده باشم

 

4 – دانستم

پاسخ:

 

1 – شنیده ام                 شنیده ایم

 

      شنیده ای                شنیده اید

 

      شنیده است              شنیده اند

 

2 – شسته بودم             شسته بودیم                       

 

      شسته بودی            شسته بودید

 

      شسته بود              شسته بودند

3 – خورده باشم            خورده باشیم

 

     خورده باشی            خورده باشید

 

     خورده باشد             خورده باشند

 

4 – دانستم                     دانستیم

 

      دانستی                    دانستید

 

      دانست                    دانستند

 

نکته ی دیگر درباره ی فعل، ساختمان فعل است.

 

هر فعل از چند قسمت ساخته شده است.

 

یکی از این قسمت ها که در تمام ساخت های ششگانه بدون تغییر،

تکرار می شود، «بن» فعلاست.

 

ساخت های ششگانه ی «بروم» را صر ف می کنیم.

 

بروم 

 

بروی

 

برود

 

برویم

 

بروید

 

بروند

 

«ب» نشانه ی زمان فعل است.

 

«رو» جزء ثابت فعل و «بن» است.

 

«م»، «ی»، «د»، «یم»، «ید»، «ند» جزء

متغیر فعل هستند که در هر فعل نسبتبه «ساخت» دیگر

تغییر می کند.

به این قسمت فعل، «شناسه» گفته می شود.

فعل «می نوشم» را صرف می کنیم تا بن آن مشخص شود.

 

می نوشم

 

می نوشی

 

می نوشد

 

می نوشیم

 

می نوشید

 

می نوشند

 

«می» نشانه ی زمان

 

«نوش» بن فعل

 

و «م»، «ی»، «د»، «یم»، «ید»، «ند»

شناسه هستند.

حالا در فعل های زیر بن را مشخص کنید.

 

1 – کاشتیم

 

2 – رسیدیم

 

3 – می روند

 

4 – بگویی

 

5 – می کارید

 

6 – خواهیم دید

 

7 – برسم

 

8 – رفته باشد

 

9 – گفته بودند

 

پاسخ:

 

1 – کاشت

 

2 – رسید

 

3 – رو

 

4 – گو («ی» اول «ی» میانجی است.)  

 

5 – کار  

 

6 – دید

 

7 – رس

 

8 – رفت

 

9 – گفت