فارسی هفتم درس 4 با بهاری که می رسد از راه

با بهاری که می رسد از راه

روشن و گرم و زندگی پرداز              آسمان مثل یک تبسم شد

قافیه  : تبسم

ردیف : شد

یک جمله : آسمان مثل یک تبسم روشن و گرم و زندگی پرداز شد .

آرایه ی ادبی : تشبیه آسمان به تبسم

هر چه سرما وهر چه دل سردی         پر زد آهسته از نظر گم شد

قافیه : گم

ردیف : شد

دو جمله :

هر چه سرما وهر چه دل سردی پر زد   آهسته از نظر گم شد

آرایه ی ادبی :

جان بخشی ، پر زدن به سرما و دل سردی نسبت داده شده است .

تکرار : هر چه

بانسیمی که زندگی در اوست          باز چشم جوانه ای وا شد

قافیه : وا

ردیف : شد

دو جمله :

بانسیمی که زندگی در اوست   باز چشم جوانه ای وا شد

آرایه ی ادبی :

تشخیص : چشم داشتن به جوانه نسبت داده شده است .

 بردرختی شکوفه ای خندید             در کتابی بهار معنا شد

قافیه : معنا

ردیف : شد

دو جمله :

 بردرختی شکوفه ای خندید   در کتابی بهار معنا شد

آرایه ی ادبی :

مراعات نظیر : درخت و شکوفه و بهار

تشخیص : خنده را به شکوفه نسبت داده است .

 با بهاری که می رسد از راه             سبزشو،تازه شو،بهاری شو

قافیه و ردیف ؟

چند جمله :

با بهاری که می رسد از راه   سبزشو، تازه شو،بهاری شو

آرایه ی ادبی :

تکرار : شو

تشخیص : از راه رسیدن را به بهار نسبت داده است .

 مثل یک شاخه گل جوانه بزن          مثل یک چشمه سارجاری شو

قافیه : جاری

ردیف : شو

دو جمله :

مثل یک شاخه گل جوانه بزن  مثل یک چشمه سارجاری شو

آرایه ی ادبی :

تشبیه : تو ( انسان ) به شاخه گل

تشبیه : تو ( انسان ) به چشمه سار 

مراعات نظیر : شاخه و گل و جوانه

 زندگی برتو می زند لبخند               هست وقت شکفتنت امروز

قافیه : شکفتنت

ردیف : امروز

دو جمله : 

زندگی برتو می زند لبخند     هست وقت شکفتنت امروز

تشخیص : لبخند زدن به زندگی نسبت داده شده است .

 بهتر از هر چه هست در دنیا               با خدا راز گفتنت امروز

قافیه : گفتنت

ردیف : امروز

یک جمله :

امروز با خدا راز گفتنت از هر چه در دنیا بهتر هست .

زیبایی شکفتن

بند دوم :

نوجوانی دوره ای شبیه به رؤیا و زیبایی است :

نوجوانی به رؤیا تشبیه شده است . 

 جویبار باصفا و زلال و گوارای زندگی :

اضافۀ تشبیهی ، زندگی به جویبار تشبیه شده است .

بند 4 : 

علایق جمع علاقه

بند 5 :

این همه کتاب خوب و مطالب خواندنی ما را به سوی خود می خوانند :

تشخیص ، به سوی خود خواندن ( دعوت کردن ) را که عملی انسانی

است ، به کتاب نسبت داده است .

کتاب پر راز و رمز آفرینش :

اضافۀ تشبیهی ، آفرینش را به کتاب تشبیه کرده است . 

حالا با این آلبالوهای خوش آب و رنگ گلویی تر کنید و

بعد بروید سراغ دانش های ادبی و زبانی .

دانش های زبانی و ادبی

ساختمان  جمله : 1 - نهاد + مفعول + متمم + فعل خاص

                         2 - نهاد + مسند + فعل اسنادی

در ساختمان هر دوی این جمله ها نهاد نقش مشترک است .

نهاد صاحب خبر است ؛

یعنی گروه اسمی که دربارۀ آن خبری بیان می شود .

در جمله می توان ، با پرسش چه کسی یا چه چیزی + فعل ،

نهاد را مشخص کرد .

  فعل خاص :

فعلی است که انجام کار خاصی را نشان می دهد .مانند :

          رفتم – شسته ای – گفته بود – می خوریم -  بشویید –

                   خواهند دید 

 اما

فعل اسنادی عملی را نشان نمی دهد ؛ بلکه در جمله کمک

می کند که حالتی را به نهاد نسبت دهیم  مانند:

              است – بود - شد – گشت و گردید ( = شد )

البته فعل های اسنادی ، تنها این پنج فعل نیستند و در

دوره های بعدی با فعل های اسنادی بیشتری آشنا خواهید شد . 

این فعل ها به هر زمانی بروند ( گذشته ، حال ، آینده ) ویا

هر شخص و شماری که باشند همچنان فعل اسنادی هستند .

مانند :

شد ، شدم ، می شد ، شود ، می شود ف خواهد شد و ...

در این جمله ها نهاد و نوع فعل مشخص شده اند . برای

تعیین نقش گروه ها در جمله ابتدا فعل و نوع آن را مشخص

می کنیم .

گـلــی از باغـچـــه چـیـــــدم .

چیدم که نشان دهندۀ عمل چیدن است ، فعل خاص است .

تشخیص نهاد : چه کسی چید ؟

  من چیدم . پس ضمیر من که در جمله حذف شده است ،

این جمله است .

( من را از رو ی شناسۀ م در فعل تشخیص دادیم . )

گـلــی از باغـچـــه چـیـــــدم .  

                        فعل خاص

درختِ کاجِ حیاطِ خانه یِ مادربزرگِ  سمانه ،تماشایی است . 

است ، جزء پنج فعل اسنادی ( است - بود - شد - گشت - گردید ) است .

چه چیزی تماشایی است ؟ درخت کاج حیاط خانۀ مادربزرگِ سمانه

                                                       نهاد

در نظر داشته باشید که وقتی در یک گروه اسمی کسرۀ

اضافه یعنی ـــِــ و جود داشته باشد ، نقش آن گروه اسمی

ادامه دارد . همچنان که در این گروه نهادی ، پس از درخت

( که کسره دارد ) کاج ( که کسره دارد ) حیاط ( که کسره دارد )

خانه ( که کسره دارد )  مادربزرگ ( که کسره دارد )  و سمانه ادامه دارد ( سمانه کسره

ندارد ، پس بعد از آن دیگر نقش گروه نهادی ما ادامه ندارد . )

حالا شما نهاد و نوع فعل را در جمله های زیر مشخص کنید . 

- استقلال طلبی ، کنجکاوی ، شوق یادگیری و دانایی نوجوان را

   گاهی ناآرام جلوه می دهد .

- نوجوانی تقریباً از یازده سالگی آغاز می شود .

- این همه کتاب خوب و مطالب آموختنی ، ما را به سوی خود

    فرا می خواند .