فارسی هفتم دانش‌های ادبی داستان‌های نمادین

فارسی هفتم : دانش‌های ادبی ، داستان‌های نمادین

داستان‌های نمادین ، داستان‌هایی هستند که هر یک از شخصیت‌ها ، نماینده‌ی یک گروه از انسان‌های اطراف ما هستند .

در داستان‌هایی که در کودکی از مادرها و مادربزرگ‌ها شنیده‌ایم ، بیشتر شخصیت‌ها ، حیوانات بودند . هریک از این حیوانات نماینده‌ی گروهی از انسان‌های اطراف ما هستند . مثلا :

روباه نماینده‌ی انسان‌های فریبکار است .

طاووس نماینده‌ی انسان‌های مغرور است .

سگ نماد ( سَمبل ) وفاداری است .

رود نماد ( سَمبل ) زندگی است .

عقاب نماد ( سَمبل ) انسان های بلندپرواز است و ...

نمادهای گیاهی و حیوانی، یکی از نخستین نمادهایی است که انسان در دوران آغازین حیات خود به آن پرداخته است. در کتاب فرهنگ جانوران در ادب فارسی آمده است: «قدیمی‌ترین حیوان ثبت‌شده در ادبیات فارسی، روباه است» 

1 – می‌توانید در شعر زیر تشخیص دهید که ساحل و موج سَمبل  چه انسان‌هایی هستند ؟

ساحل افتاده گفت : گرچه بسی زیستم

هیچ نه معلوم گشت ، آه ، که من کیستم ؟

موج ز خود رفته‌ای تیز خرامید و گفت :

هستم اگر می‌روم ، گر نروم نیستم

2 - در شعر « علم زندگانی » جوجه کبوتر و مادر او هر یک نماد چه کسانی هستند ؟

پاسخ :

1 - ساحل نماد ( سَمبل ) انسان‌های بی‌تلاش و بی‌هدف است و موج نماد انسان‌های پویا و هدفمند .

2 – جوجه کبوتر نماد افراد کم‌تجربه است و مادرش نماد افراد باتجربه .

اگرچه معمولا نویسندگان و شاعران در آثار خود ، هر عنصر را به عنوان نماد و سَمبل  صفت مشخصی به کار می‌برند ، اما گاهی این عناصر در آثار برخی نویسندگان و شاعران ، نمادی ویژه‌ در آن اثر می‌باشد . به عنوان مثال :

شیر معمولا نماد قدرت ، پادشاهی و یا قدرت است ، اما در شعر زیر از فردوسی ، شاعر بزرگ توس ، نماد دشمنی و توحش است .

شما هم می‌توانید با آگاهی از این سمبل‌ها و نمادها و به کارگیری آن در انشاهای خود ، نوشته‌هایتان را پربارتر کنید .

برای آگاهی بیشتر  ، تعدادی از این عناصر نمادین را ذکر می‌کنیم :

اسب نماد هوشیاری ، نجابت

الاغ نماد کودنی و صبوری

آب نماد روشنی و حیات

آسمان نماد پاکی

آهو نماد مظهر آزادگی ، بی‌گناهی ، رعنایی و زیبایی

آینه نماد پاکی و صفا

باد صبا نماد خوش‌خبری ، پیام آوری

باران نماد رحمت و بخشندگی

باز نماد فال نیک

ببر نماد ضعیف‌کشی

بره نماد معصومیت

بز نماد دانایی

بزغاله نماد شیطنت

بلبل نماد بی‌توجهی ، عاشقی و دلباختگی

بوتیمار نماد حرص و طمع ، غم خوردن  

بوقلمون نماد دورویی ، بی اثباتی

بهار نماد شادابی و طراوت و رویش

پرستو نماد فال نیک ، پیام‌آور بهار

پشه نماد ضعف و ناتوانی

پلنگ نماد تکبر ، بلندپروازی

تاج نماد سروری و بزرگی

جغد نماد شومی و نحسی

چشمه نماد پاکی و زلالی ، زایش

خرس نماد پرخوری وشهوت

خرگوش نماد غفلت ، بازیگوشی

خزان نماد افسردگی و غم

خفاش نماد جهل و نادانی ، شیطان

درخت بید نماد لرزان و مضطرب

دریا نماد عظمت و بخشندگی

روباه نماد مکر و حیله

رود نماد حرکت و تلاش

روز نماد نور و روشنایی

زرافه نماد بلندی و نشخواری

زمستان نماد مرگ و نابودی

زیتون نماد صلح و آشتی

زیتون نماد صلح و آشتی

سبزه نماد پاکی و تقدس

سرو نماد آزادگی و جاودانگی

سگ نماد وفاداری

سنگ نماد سرسختی و سنگ‌دلی

سیمرغ نماد بلندپروازی و همت

شب نماد تاریکی ، جهل ، ستم

شب نماد ظلم و ستم

شتر نماد کینه‌توزی

شترمرغ نماد بهانه‌جویی

شمع نماد معشوق

شیر نماد شجاعت

شیر نماد شجاعت و قدرت

صدف نماد خاموشی و سکوت

طاووس نماد زیبایی و غرور

طوطی نماد تقلید

عقاب نماد بلند پروازی ، تیزبینی ، خودپسندی

عقرب نماد زیرکی و خودنمایی ، دشمنی ذاتی

فیل نماد یکدلی و قدرت

قناری نماد خوش‌آوازی

قورباغه نماد زشتی

کبک نماد خوش‌خرامی ، طنازی

کرکس نماد غرور و تکبر

کرگردن نماد تنومندی ، پرزوری

کفتار نماد دزدی ، نحسی

کلاغ نماد شومی و نحسی و خبرچینی  

کوه نماد استقامت و استواری

گربه نماد بی‌وفایی ، دزدی ، بی چشم و رویی

گرگ نماد درنگی و تجاوز

گل سرخ نماد عشق ، طراوت

گل نیلوفر نماد عزاداری و ماتم

گوسفند نماد خونسردی

لاله نماد شهید

لک‌لک نماد شادی و نشاط  

مار نماد خوش‌ظاهرِ بدباطن

ماه نماد ایثار و زیبایی

ماهی نماد زیبایی ، امید ، زندگی ، پویایی

ملخ نماد بی‌خیالی ، راحت‌طلبی

موج نماد حوادث ، زندگی

موش  نماد حقارت ، موذی ، خساست

میمون نماد تقلید ، اطوار

نسیم نماد انسان آزاده

نهنگ نماد عظمت و درندگی

نی نماد انسان غریب و دور از وطن

هدهد نماد مژده

هما نمادسعادت

یخ نماد دل مردگی