ادبیات پایه هشتم (ادامه درس اول پیش از اینها)

پیش از اینها

نکاتی را در ابتدای درس بیان می کنم :

نکات ادبی :

الف) برای درک بهتر یک اثر باید به ( ساختار ) و ( محتوا ) ی آن توجه کنیم. بررسی ساختاریا شکل بیرونی اثر در  زبان فارسی ( نظم  و نثر ) می باشد  .

 که اگرنظم یا  شعر باشد باید بدانیم که درچه قالبی می باشد و اگر نثر است در چه سبک و سیاقی می باشد .

 شیوه بیان متن های زبان فارسی  به دو قسمت ( زبانی و ادبی  ) تقسیم می شود و واژه های شعر ها و متون به دو قسمت ساده و قابل فهم و دیگری دشوار و دیریاب

شعر ستایش از سعدی و درس اول سروده ی قیصر امین پورهر دو به نظم هستند . شیوه بیان شعر ستایش ادبی است و شیوه ی بیان شعر درس اول سروده قیصر امین پور زبانی است .  

ب ) شعر از دو مصرع که تشکیل یک بیت را می دهد تشکیل می شود / هر بیت دارای قافیه ای است که در شعر فارسی قافیه کلمات هم آهنگی است که آخر حروف آنها مانند هم است و در پایان مصرع و یا هر بیت می آید .

مانند :

پیش از اینها فکر می کردم خدا               خانه ای دارد میان ابرها

که  ( خدا  و  ابرها ) کلمات قافیه ایت و حرف الف  مشترک است و حرف قافیه است .

اگر کلمه ایی در آخر هر دو مصرع  یا بیت ها مانند هم تکرار شود و معنی آنها هم مثل هم باشد  به آن کلمه  ردیف می گویند .

مانند :

ماه ، برق کوچکی از تاج او               هر ستاره  پولکی از تاج او

( از تاج او  ) ردیف است و  ( کوچکی و  پولکی )  قافیه می باشد .

ج)  تلمیح :  آرایه ایی است که داستان یا شعر و یا اتفاق تاریخی را یاد آوری  میکنند در ابیات و یا متون  که این پرداختن را تلمیح  می گویند .

مهربان و ساده و بی کنیه است       مثل نوری در دل  آیینه است

اشاره به صفت خداوند که ( نور )  است می کند .

عادت او نیست خشم و دشمنی     نام او نور و نشانش  روشنی

 این بیت اشاره داره به سوره نور  آیه 35

آرایه  تشبیه و اغراق و مراعات نظیر را قبلا خوانده ایید که در این ابیات به فراوانی مشاهده می شود 

تاریخ ادبیات : قیصر امین پور  استاد دانشگاه و شاعر معاصر از شاعران موفق بعداز انقلاب اسلامی و آثار او که معروف است : در کوچه آفتاب/تنفس صبح / مثل چشمه رود / به قول پرستو /آیینه های ناگهان

رساله القشریه : به زبان عربی نوشته  ابوالقاسم قشیری  عارف قرن  پنجم و یکی از شاگردانش کتاب او را به فارسی ترجمه می کند موضوع کتاب او معرفی برخی از بزرگان عارف و شرح اصطلاحات و الفاظ رایج میان آن ها است که اثری به چاپ رسیده و تصحیح و تعلیقات استاد فروزانفر است .

-------------------------------------------------------------------------------------------

پیش از  اینها .......( قافیه  / خدا و رها)

مثل قصر......(  قصر/ کاخ   - خشتی / آجر )

پایه های برجش....( برج/ ساختمان بلند -  عاج / دندان فیل  - غرور / تکبر )

ماه برق کوچکی .....(قافیه  / کوچکی و پولکی )  -  ( از تاج او  / ردیف ) آرایه تشبیه  ماه مانند یک برق  / ستاره مانند یک پولک

رعدو برق ... ( طنین / آهنگ ، صدا  -  طوفان / فریاد بلند – توفنده  اش / پر خروش )  آرایه تشبیه  در طنین خنده اس و صدا / من فکر می کردم که خدا آنقدر ترسناک است که خنده اش صدای رعد و برق و فریادش پر خروش است .

هیچ کس از ...( قافیه / آگاه و راه )

آن خدا ....( قافیه / خشمگین و زمین )

بود ، اما....( قافیه / ما و زیبا )  (  نبود  کلمه ردیف است )

در دل او ...( قافیه/ جایی و معنایی )  (  نداشت  کلمه ردیف )

هر چه می پرسیدم .... (  قافیه / خدا و ابرها )         زود می گفتند ... (قافیه /  خداست و خطاست  )  آرایه مراعات نظیر بین ابر و آسمان و ...  -   هر چه ازخدا می پرسیدم از زمین و آسمان وابرها  زود به من میگفتند که این کار خداهست و پرس و جو کردن در کار خدا اشتباه است  ( این دو بیت معنی آنها به هم ارتباط دارد و باید باهم معنی شود)

نیت من ... (قافیه / دعا و خدا )  ( نیت  به معنی اراه و قصد است )

پیش از .... (  قافیه /  دلگیر و تصویر )  ( ردیف  در این بیت – بود-  است ) دلگیر به معنی ناراحت و غمگین

تا که یک شب....( قافیه / پدر و سفر )

در میان ....( قافیه / روستا و آشنا )

زود پرسیدم ....( قافیه / کجاست و خداست ) رسیدیم به یک مسجد خانه ایی دیدیم پاک و بی ریا و ساده و دوست داشتنی  و پرسیدم اینجا کجاست .

گفت : .... ( قافیه / ماند و خواند )

با وضویی ... ( قافیه / رویی  و گویی )  ردیف  =  تازه کرد

گفتمش : ... ( قافیه / خشمگین و  زمین )

گفت : آری ....( قافیه  / بی ریاست و بوریاست )  بوریا یعنی حصیری که از نی درست می کنند

مهربان و ساده ... ( قافیه / بی کینه و آیینه )  و ردیف – است .

عادت او ..... ( قافیه / دشمنی و روشنی )  خداوند نور است و نور علی کل نور است .   یکی از صفات خداوند که نور است در این بیت یادآوری شده است و آرایه تلمیح بکار رفته است .

تازه فهمیدم .... (  قافیه / خداست و آشناست )  اشاره به آیه 35 سوره نور  شده است در این بیت که آرایه تلمیح بکار رفته است .  آیه ( نحن اقرب الیه من حبل الورید)  ما از شاهرگ او به او نزدیکتریم  و این شعر که در این معنا بکاررفته است .  ( دوستی از من به من نزدیک تر / از رگ  گردن به من نزدیک تر )

دوستی از ... ( قافیه / من و گردن )  ردیف  ( به من نزدیک تر )

می توانم بعد ....( قافیه / خدا و بی ریا ) 

--------------------------------------------------------

دانش زبانی

اصلی ترین بخش جمله فعل است  و اصلی ترین بخش فعل  بن یا ریشه است که زمان فعل را از روی آن متوجه می شویم .

برای یافتن بن ماضی ابتدا باید  مصدر را بشناسیم و مصدر کلمه ایی است که به کاری دلالت می کند و در پایان آن ( ن )  وجود دارد مانند :  رفتن

که ( ن) را از آخر آن حذف کرده (  رفت) می ماند که بن فعل  ماضی است و  بن مضارع ( رو )