اسم فاعل و اسم مفعول و اسم مبالغه

اسم فاعل و اسم مفعول و اسم مبالغه

1) اسم فاعل: اسم فاعل: درواقع همان صفت فاعلی زبان فارسی است که بر انجام دهنده یا دارنده حالت، دلالت می‌کند. 

الف) اسم فاعل از فعل ثلاثی مجرد  

ب) اسم فاعل از فعل ثلاثی مزید

الف) شیوه ساخت اسم فاعل از فعل ثلاثی مجرد:

اسم فاعل از فعل ثلاثی مجرد بر وزن فاعل «فاعل» ساخته می شود.  مانند: کاتِب، قاسِم، طاهِر، غالب، دافِع، سابِغ

ب) ساخت اسم فاعل از فعل ثلاثی مزید: 

اسم فاعل از فعل ثلاثی مزید به شرح ذیل ساخته می شود:

1- فعل مضارع ثلاثی مزید (باب های مختلف) را در نظر می گیریم.

2- به جای حرف مضارعه، «میم مضموم» (مُ) در اول فعل می گذاریم.

3- عین الفعل (دومین حرف اصلی فعل) یا همان حرف ما قبل آخر را «مکسور» ِ می کنیم: مانند:

یُحْسِنُ = مُحسِن

یُدافِعُ = مُدافِعُ

2- «اسم مفعول» همانند مفعول کلمه ای است که کار بر روی آن،واقع می شود و بر دو نوع است:

الف) اسم مفعول از فعل ثلاثی مجرد   

ب) اسم مفعول از فعل ثلاثی مزید

الف) ساخت اسم مفعول از فعل ثلاثی مجرد: اسم مفعول از فعل ثلاثی مجرد بر وزنمفعول «مفعول» ساخته می شود، مانند: مَکْتوب، مَقْسوم، مَحْمود، مَغْلوب، مَعْلوم.

ب) ساخت اسم مفعول از فعل ثلاثی مزید: اسم مفعول از فعل  ثلاثی مزید به شرح زیر ساخته می شوند:

1- فعل مضارع ثلاثی مزید (باب های مختلف) را در نظر می گیریم.

2- به جای حرف مضارعه،«میم مضموم» (مُ) در اول فعل می گذاریم.

3- حرف ما قبل آخر(عین الفعل) را «مفتوح» َ  می کنیم، مانند:

یُحْسِنُ = مُحْسَن، یُرْسِل = مُرْسَل

یُقَدِّسُ = مُقَدَّس

3- اسم مبالغه: اسمی است که بر بسیاری صفت یا انجام کار در شخص یا شیء دلالت می‌کند.

یا به عبارت دیگر بر کسی یا چیزی دلالت دارد که یک ویژگی و صفتی بیش از حد در او وجود داشته باشد یا آن که بیش از حد به کاری بپردازد.

دو وزن مهمّ آن (فَعّال و فَعّاله) است.

صَبّار (بسیار بردبار)

غَفّار (بسیار آمرزنده)

کَذّاب (بسیار دروغگو)

رَزّاق (بسیار روزی دهنده)

خَلّاق (بسیار آفریننده)

عَلّامه (بسیار دانا)