فارسی هشتم درس 12 ادبیات انقلاب

فارسی هشتم : درس 12 ، ادبیات انقلاب

ادبیات انقلاب :

ادبیات انقلاب ، انقلاب ادبیات :

مقصود از ادبیات ، همه ی آثار نظم و نثری است که آیینه ی
 

فرهنگ و اندیشه ی یک جامعه است :

تشبیه : همه ی آثار نظم و نثر ، مشبه – آیینه ، مشبه به –

مراعات نظیر : شاهنامه ، گلستان ، مثنوی

کلید شناخت هر ملتی ، ادبیات آن ملت است :

تشبیه : ادبیات ، مشبه – کلید ، مشبه به

ادبیات انقلاب ، آیینه ی انقلاب است و گنجینه ای است که
 

آرمان های انقلاب اسلامی را در خود جای داده است :

تشبیه : ادبیات ، مشبه ( برای دو مشبه به ) – آیینه و
 

            گنجینه ، مشبه به –

              دانش های ادبی :

کنایه : واژه یا عبارتی است که دو مفهوم دور و نزدیک دارد،
 

ولی آنچه مورد نظر ماست ، مفهوم دور آن است .

مثلا وقتی می گوییم :

از گفته ی او مپیچ سر را ؛ پیچیدن سر از سویی به سوی 
 

دیگر ، معنی نزدیک این عبارت است ، اما در واقع منظور
 

اصلی ما از به کار بردن این عبارت این معنی نزدیک

نیست ، یعنی نمی خواهیم بگوییم وقتی پدرت سخنی

می گوید ، تو گردنت را ورزش بده و سرت را از ای سو به

سوی دیگر بپیچان ، بلکه منظور این است که با قهر و

ناراحتی از پدرت روی بر نگردان و « از گفته ی او

سرپیچی نکن . »

یا زمانی که می گوییم :

یکی را به سر برنهد تاج بخت ؛ منحصراً بودن تاج روی

سر مورد نظر نیست ، بلکه نتیجه ای که تاج بر سر نهادن

دارد که همان « سلطنت و پادشاهی و دست یافتن به

جاه و مقامی بالاست » ، مورد نظر است .

و یا در مصراع :

در زمان انداخت شمشیر آن علی ، منظور از شمشیر

بر زمین انداختن ، در یک مفهوم ، همان معنی ظاهری

این عبارت است ، اما منظور مولوی از بیان این عبارت این

است که حضرت علی ( ع ) در میان جنگ ، با انداختن

شمشیر برای دقایقی ، « جنگ را رها کرد . »

همچنین در این شعر ، در این مصراع می خوانیم :

گفت : بر من تیغ تیز افراشتی ؛ تیغ تیز افراشتی ، در

ظاهر یعنی بالا بردن شمشیر تیز ؛ اما چرا باید حضرت

علی ( ع ) شمشیر خود را بالا ببرد ؟ آیا می خواهد

شمشیر تیز خود را به حریف نشان دهد ؟ نه ؛ در میان

جنگ که دشمن ، در کمین کوچکترین فرصت برای زخم

زدن به طرف مقابل است ، بالا بردن شمشیر به قصد

نشان دادن آن معنایی ندارد . بلکه منظور از بالا بردن

شمشیر ، « نشانه گرفتن دشمن و قصد کشتن

اوست » .  

نمونه ای از کنایه ها در کتاب شما :


1 - یکی را به خاک اندر آرد ز تخت :

 
معنی نزدیک : یکی را از روی تخت روی خاک انداخت .

 معنی دور : مقام بالای یکی را از او گرفت و او را کوچک

               
                و حقیر کرد .   

 2- خداوند بخشنده دستگیر :

 
معنی نزدیک : کسی که دستی را می گیرد .

 معنی دور : کسی که به دیگران کمک می کند .  

3 -  پایه های برجش از عاج و بلور :

 
معنی نزدیک : جنس پایه های برجی که ساخته است از

                     عاج فیل و شیشه است .

 معنی دور : برج و باروی باشکوهی دارد .

4- در غزا بر پهلوانی دست یافت :

 معنی نزدیک : دستش به پهلوانی رسید .

 معنی دور : با پهلوانی روبه رو شد .                                     

 5 - سر به هم آورده دیدم برگهای غنچه را  

     معنی نزدیک : سر گلبرگ های غنچه ، به هم نزدیک

                         بود . 

 معنی دور : گلبرگ های غنچه ، جمع بود .

6 - ناچار گردیده است که در برابر بزرگی این دو سر

       فرود آورد .

 معنی نزدیک : سر را پایین آورد . 

 معنی دور : فروتنی کرد . تسلیم شد .

7 - نگاهی کن که رو آرم به سویت :

          الف                   ب

 الف - معنی نزدیک : به من نگاه کن .

          معنی دور : به من توجه کن .

ب - معنی نزدیک : صورتم را به طرف تو می کنم .

      معنی دور : به سوی تو می آیم .

8 - رهی بنما که جا گیرم به کویت

          الف                 ب      

الف – معنی نزدیک : راهی را نشان بده .

         معنی دور : هدایت کن .

ب – معنی نزدیک : در کوچه ی تو جایی داشته باشم .

       معنی دور : پیش تو باشم .

9 - این ، باری است که بر دوش تو نهاده شده است :

 معنی نزدیک : روی شانه های تو گذاشته شده است .

 معنی دور : وظیفه ی توست . به عهده ی توست .

10 -  ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است .

 معنی نزدیک : هر وقت بخواهی ماهیگیری کنی ماهی

                     تازه ای نصیبت خواهد شد .

 معنی دور : هر وقت بخواهی می توانی اقدام به کار

                 کنی و فرصت داری .

                                   

11 - چه بغض ها که در گلو رسوب شد نیامدی :

    معنی نزدیک : بغض ها در گلو ته نشین شد .

   معنی دور : مدت طولانی به انتظارت ماندیم . ( چون

                 برای رسوب شدن گل و لای ، مدت زمان

                 طولانی نیاز است .

12 -   با لب خشک و دل سوخته و دیده ی تر

             الف             ب             ج   

 الف - معنی نزدیک : لب خشکیده است :                          

          معنی دور :  در حال تشنگی

ب - معنی نزدیک : دل ، سوخته است .

      معنی دور : او ، داغدیده است .

ج - معنی نزدیک : چشم ها خیس است .

       معنی دور : گریه کرده است .