فارسی هفتم درس 11 خدمات متقابل اسلام و ایران

                       فارسی : درس یازدهم  ، خدمات متقابل اسلام و ایران

در سراسر این آثار ، مفاهیم اسلامی و قرآنی موج می زند :

این آثار سرشار از محتوا و معانی اسلامی و قرآنی است .

گرد آمدن : جمع شدن

گرد آمدن ملل گوناگون در زیر پرچم اسلام :

مسلمان شدن ملت های گوناگون

همدوش : همراه

مشعل دار : پیشرو ، راهنما

جامه ی زیبای شعر و نثر : اضافه ی تشبیهی

شعر و نثر مانند جامه ( لباس ) است .

                نام باستانی و تاریخی استان های ایران بنا بر

                   مرزبندی ها و تقسیم بندی های کنونی

                          دانش های زبانی و ادبی

به جمله های زیر توجه کنید .

زیبا و دوست زیبا از مدرسه به خانه می رفتند .

در میان راه دوست زیبا از زیبا دفتر زیبا را گرفت

و به زیبا قول داد فردا دفتر زیبا را به زیبا پس بدهد .

بدون اینکه از شما بپرسم اشکال این عبارت چیست با خواندن آن

می گویید : « اوووووووه ، چقدر زیبا ! »

حالا این متن را بازسازی کنید ؛ و احتمالا عبارتی نزدیک به عبارت

زیر خواهید گفت :

زیبا و دوستش از مدرسه به خانه می رفتند . در میان راه دوست زیبا

از او دفترش را گرفت و به زیبا قول داد فردا دفترش را به او پس بدهد .

در این جمله ها شما در چند مورد از « او » و « ش » ، به جای زیبا

استفاده کرده اید .

به این نوع کلمه ها « ضمیر » می گویند .

ضمیر در جمله به کار می رود تا با استفاده از آن از تکرار اسم جلوگیری شود .

اسمی که ضمیر به جای آن به کار می رود ، « مرجع ضمیر » نام دارد .

ضمیر ها دو نوع هستند .

1 – ضمیر گسسته : ضمیرهایی که به تنهایی به کار می روند .

      این ضمیر ها عبارتند از :

  مــفـــرد                          جــمـــع

   من                                 ما

   تو                                  شما

   او                                 ایشان

وقتی رجـــایـــــی به داخل ماشین آمد ، عرق کرده و خسته بود . 
 
      مرجع ضمیر       

به  او   گفتیم اگر این وضع ادامه یدا کند ، دست و پای سالم برایــتان

     ضمیر

باقی نخواهد ماند .
    

نویسنده از « او » به جای « رجایی » استفاده کرده است .

2 – ضمیر پیوسته : این واژه ها نمی توانند به تنهایی به کار روند و حتما

     باید به واژه ی پیش از خود بچسبند .

     این ضمیرها عبارتند از :

   مــفـــرد                          جــمـــع

     ــَـ م                             ــِــ مان 

     ــَـ ت                            ــِــ تان 

     ــَـ ش                           ــِــ شان 

سـپــیـــده ، به خانه ی مادربــزرگ  برو . تــو باید برایــــش  غذا ببری . 

مرجع ضمیر1           مرجع ضمیر2    ضمیر1          ضمیر2

یعنی « سپیده » ، مرجع ضمیر « تو » است و « مادربزرگ » ، مرجع ضمیر « ـَـش » .

مـصـطـفــی مجبور بود ، راه خانه تا مدرسه را پیاده برود . برای آنکه

مرجع ضمیر

گرم شود ، دستهایش   را داخل جیبش  فرو برد . 

                      ضمیر               ضمیر

  در این عبارت ، مصطفی ، مرجع ضمیر هر دو ضمیر است ؛ یعنی

ضمیر « ـَـش » در « دست هایش » و ضمیر « ـَـش » در « جیبش » .

 نـیـمـــا  با دستپاچگی می گوید : ها ؟ بله ! زیبا بود ؛ گمان کنم شاعر

مرجع ضمیر

آن ویکتور هوگو باشد !

-   آفرین بر  تـــــو  پسر باهوش ! از کجا فهمیدی ؟

                 ضمیر

 نـیـما  با غرور ادامه می دهد : قبلا آن را خودم  ترجمه کرده ام .

مرجع ضمیر                                        ضمیر                                   

               پرچم معروف ایرانی : درفش کاویانی

              از این پرچم چه می دانید ؟

پنج سطر درباره ی این پرچم بنویسید و نمره بگیرید .

و حالا نوبت شماست .

در جمله های زیر ، ضمیر و مرجع ضمیر را مشخص کنید .

1 - معلم ، خواندن را تمام می کند و با قدم های شمرده پشت میزش نشست .

2 – مــــن اینجا چون نگهبانم تـــــــو چون گنج .

3 – باز موضوع تازه ای داریم 

      آرزوی شـمـــا در آیـنــــده

4 – با خودش زیر لب چنین می گفت :

      آرزوهایــــتـان چه رنگیــــن است

      کاش روزی به کام خـــــود برسید

      بچه ها ، آرزوی مـــــن این است

5 – گفت : جان پدر ، تو نیز اگر بخفتی ، به از آن که در پوستین خلق افتی .

6 – انس بن مالک می گفت : در مدت ده سال که شبانه روز در خدمت و خانه اش بودم ، یک بار

      تندخویی و سخن درشت از او ندیدم و نشنیدم .

7 – خـــدا آن مـلـتـــی را ســــروری داد

      که تقدیرش به دست خویش بنوشت

پاسخ جمله ها :

1 - معلم مرجع ضمیر « ش » در میزش .

2 – مادر کبوتر مرجع ضمیر من – جوجه کبوتر مرجع ضمیر « تو »  

3 – بچه های کلاس ، مرجع ضمیر « شما »  

4 – معلم ، مرجع ضمیر « ـَـش »

     بچه ها ، مرجع ضمیر « ـِـتان »  

     معلم ، مرجع ضمیر « من »     

5 – سعدی ، مرجع ضمیر « تو »

6 – پیامبر ( ص ) ، مرجع ضمیر « ـَـش » و « او »

7 – ملت ، مرجع ضمیر « ـَـش » در تقدیرش