جزوه املای همزه (ویژه فارسی یازدهم)

لف) آغازکلمه: در این واژه ها «ا» جانشین همزه است؛ یعنی هر گاه دیدیم که کلمه­ ای با «ا،آ» شروع شده بدانیم واج اولش همزه (ء) است.

اِنسان=/ء/ِ/ن/س/ا/ن/         اُستاد=/ء/ُ/س/ت/ا/د/          اَبد=/ء/َ/ب/َ/د/       

آخر=/ء/ا/خ/َ/ر/               آسمان=/ء/ا/س/ِ/م/ا/ن/

نکته: در کلماتی مثل «آدم، آمد، آرام و...)  مد (~) نماینده «الف» است. 

ب) وسط کلمه: در برخی کلمات بین مصوت کوتاه «َ» و گاه حرف ساکن و مصوت بلند «ا» همزه ای وجود دارد که خودش در نوشتار نمی آید و حرف  «ا» نماینده آن است.

مُنشَآت، مَآخذ،، الآن، قرْآن، لآلی، مَآل، مرْآت، مَآثر، مَآب، مَآرب و...

نکته: در چنین کلماتی «ا» نماینده «همزه» و مد «~» نماینده «الف» است. 

2)همزه بر روی کرسی:

همزه ممکن است در وسط بیاید، در این صورت همیشه باید روی یک کرسی(صندلی) بنشیند و سه حالت دارد.(کرسی الف«أ» کرسی واو «ؤ» و دندانه«ئ»)

الف) کرسی «ا»: اگر واج پیش ‌از همزه مفتوح(َ) باشد، روی کرسی «ا» نوشته می‌شود.  مگر آنکه پس از آن مصوّت «ای» و «او» و «ِ» باشد که دراین صورت روی کرسی دندانه«ئ» نوشته می‌شود:

رأفت، تأسّف، تلألؤ، مأنوس، شأن، خلأ، ملأ، مبدأ، منشأ، ملجأ و...

ب) کرسی «و»: اگر حرف پیش از همزه مضموم«ُ» باشد، روی کرسی «و» نوشته می‌شود،

رُؤیا، رؤسا، مؤسّسه، مؤذّن، مؤثّر، مؤانست و...

ج) کرسی دندانه:

1-  اگر قبل از همزه ساکن باشد: جرئت، جزئی، نشئه و....

2- اگر قبل از همزه مصوت«ُ» یا پس از آن مصوت «او» باشد. شُئون، رئوس، رئوف، مئونت و....

3- اگر پس از همزه مصوت کوتاه «ِ» یا