توضیح و پاسخ پرسشهای درس 12 علوم (جنگل برای کیست؟)

1. زنجیره غذایی چیست؟ به رابطه ی غذایی یک تولید کننده و چند مصرف کننده گفته می شود.
2. شبکه غذایی را تعریف کنید. به ارتباط غذایی چند زنجیره غذایی با یک دیگر گفته می شود.
3. قارچ ها در چه جایی از زنجیره غذایی قرار می گیرند؟ آن ها تجزیه کننده هستند.
4. قارچ ها چگونه باعث بهبود و تقویت خاک می شوند؟ با تجزیه بقایای بدن گیاهان و جانوران سبب بهبود و تقویت خاک می شوند.
5. کروکودیل انگل های درون دهان خود را چگونه از بین می برند؟ بعضی وقت ها کروکودیل ها بدون حرکت و با دهان باز استراحت می کنند، پرنده ی کوچکی وارد دهان کروکودیل می شود و انگل های درون دهان کروکودیل را می خورد.
6. چند جانور و گیاهی را که در گذشته وجود داشته اند اما در حال حاضر وجود ندارند، نام ببرید.
جانوران: دایناسورها
گیاهان: درختان بسیار تنومند
7. به نظر شما چه عواملی سبب از بین رفتن نسل یک نوع جاندار می شود؟
وقتی شرایط زندگی جاندار تغییر می کند (مانند تغییر شدید آب و هوا، زیستگاه، طوفان یا سیل) جانداران نمی توانند با آن سازگار شوند و باعث نابودی آن ها می گردد.
8. مثالی برای نابودی برخی جانوران توسط انسان در کشورمان را بیان کنید.
شیر ایرانی حدود 70 سال پیش در بخش هایی از ایران وجود داشت، اما به علّت های متفاوت مانند شکار توسط انسان و از دست دادن زیستگاهش از بین رفت.
9. منظور از درخت بومی چیست؟ به درختانی که در یک منطقه به طور طبیعی رشد می کنند، درخت بومی می گویند.
10. چرا تنوع گیاهان در جنگل های کاج کم است؟ زیرا درخت کاج موادی از ریشه خود در خاک ترشح می کنند که از رشد بسیاری از گیاهان جلوگیری می شود.
11. با قطع بی رویه ی درختان، با گذشت زمان چه تغییری در جنگل های کره ی زمین ایجاد می شود؟ جنگل جزء منابع طبیعی و محیط زیست جانوران مختلف است. قطع درختان جنگل باعث نابودی جانوران و محیط زیست می شود.
12. رابطه ی غذایی بین مورچه و شته چگونه است؟ توضیح دهید.
به صورت همیاری زندگی می کنند و هر دو موجود از یکد دیگر سود می برند. مورچه ها، شته ها را به بخش های جوان گیاه می رسانند. شته از شیره ی گیاه به وسیله ی خرطوم خود تغذیه می کند و مورچه، شهد خارج شده از شته را مصرف می کند.
13. رابطه ی غذایی کرکس و شیرها چگونه است؟ به صورت هم سفرگی است. کرکس ها ته مانده ی شکار شیرها را می خورند.
(کرکس ها مردار خوار هستند.)
14. رابطه غذایی انگل چگونه رابطه ی است؟
در زندگی انگلی، موجود انگل، از میزبان به عنوان منبع غذایی استفاده می کند. مانند پشه ها که نیش خود را درون بدن حیوان دیگری فرو می برند و خون آن ها را می مکند.
پاسخ سؤال صفحه 81 کتاب درسی
الف) یک زنجیره غذایی برای جانداران شکل روبه رو بنویسید.
در این زنجیره کدام تولید کننده و کدام مصرف کننده اند؟ روباه و سنجاب مصرف کننده و بلوط تولید کننده است.
مصرف کننده ی اول و مصرف کننده دوم را در زنجیره ای که نوشته اید، مشخص کنید. سنجاب مصرف کننده ی اوّل و روباه مصرف کننده دوم است.
در این زنجیره زندگی روباه چگونه به درخت بلوط وابسته است؟ غذای سنجاب بلوط است و روباه از سنجاب تغذیه می کند.
ب) زنجیره های غذایی را در شکل مقابل پیدا و آن ها را رسم کنید.
ساقه ی گندم ---> موش ---> جغد
هویج ---> خرگوش ---> عقاب
هویج ---> خرگوش ---> روباه
بلوط ---> سنجاب ---> عقاب
ساقه ی گندم ---> موش ---> مار ---> عقاب
سوسک ---> گنجشک ---> مار
آیا در زنجیره هایی که رسم کرده اید، گیاهان و جانوران مشترکی وجود دارند؟ آن ها را مشخص کنید.
بله، هویج، خرگوش، موش
پاسخ ایستگاه فکر صفحه 81
دانشمندان برای بررسی ارتباط غذایی جانداران در یک محیط، شبکه ی غذایی رسم می کنند. اکنون شما نیز با استفاده از جانوران و گیاهان مشترک این زنجیره ها، یک شبکه ی غذایی رسم کنید.

نکته: موجودات زنده ی زمین از نظر نقش خود در محیط در سه گروه زیر قرار می گیرند:
1. تولید کننده 2. مصرف کننده 3. تجزیه کننده
گیاهان تولید کننده و با نور خورشید فتوسنتز می کنند و غذاسازی انجام می دهند.
جانوران، مصرف کننده هستند. میکروب ها تجزیه کننده اند.

آیا می دانید قارچ ها در چه جاهای دیگری رشد می کنند؟
قارچ ها در خاک و آب به سر می برند و در مناطق جنگلی و بارانی رشد می کنند، مانند قارچ های چتری خوراکی و سمی که بقایای گیاهی و جانوری را تجزیه می کنند. برخی قارچ ها بیماری های زیادی را به وجود می آورند. گونه ای از قارچ ها به نام مخمر هستند. گونه ای دیگر باعث سیاه شدن رنگ کاشی های حمام می شوند و گونه های دیگر قارچ، موجب بیماری می شوند و برخی دیگر به عنوان دارو مصرف می شوند و بعضی نیز باعث پوسیدگی چوب یا رویش دوباره ریشه ی گیاه می شوند. قارچ های تک سلولی مانند کپک میوه در محل میوه های خراب رشد می کنند.
آن ها مواد مورد نیاز خود را چگونه به دست می آورند؟ قارچ ها برای رشد به مواد قندی و رطوبت نیاز دارند که این مواد با تجزیه ی بقایای بدن موجودات خورده شده فراهم می شود.
قارچ ها در چه جاهایی از زنجیره ی غذایی قرار می گیرند؟ قارچ ها تجزیه کننده هستند.
نکته: قارچ ها به صورت تک سلولی و پرسلولی هستند. از قارچ ها پرسلولی می توان به قارچ های چتری خوراکی یا سمی و از قارچ های تک سلولی می توان به مخمر و کپک ها اشاره نمود.
پاسخ گفت و گو کنید صفحه 83
اکنون در هر مورد با مثال به این پرسش ها پاسخ دهید:
کدام جانور سود می برد؟ شته و مورچه، کرکس، مگس و پشه
کدام جانور سود نمی برد؟ اسب
نکته: شبکه های غذایی، رابطه ی بین موجودات زنده را مشخص می کنند. این ارتباط به صورت همزیستی است.
همزیستی، به انواع ارتباط های میان دو نوع موجود زنده برای تأمین غذا گفته می شود و شامل همسفرگی، همیاری، رقابت انگلی و حتی شکار و شکارچی است.
در زندگی همسفرگی، یک موجود سود می برد و دیگری نه سود می برد و نه زیان. مانند همسفرگی بین ماهی بادکش دار و کوسه ماهی، که ماهی بادکش دار می تواند از بقایای شکاری که کوسه ماهی استفاده می کند، سود ببرد.
در زندگی همیاری، هر دو موجود از یک دیگر سود می برند، مانند شته و مورچه، مورچه ها، شته ها را به قسمت های جوان گیاه می رسانند. شته از شیره ی گیاه تغذیه می کند و مورچه، شهد خارج شده از شته را مصرف می کند با همیاری بین گل ها و زنبور عسل.
گاهی بین موجودات زنده، رقابت و به وجود می آید. مثلاً در گیاهان، آن که بلندتر است با برگ های بیشتری دارد. بهتر از نور خورشید استفاده می کند و رشد بیشتری دارد.
در جانوران نیز رقابت وجود داد که باعث جنگ بین آن ها می شود و جانور قوی تر یا سریع تر یا سازش پذیرتر، پیروز می شود.
در زندگی شکار و شکارچی، موجودی، موجود دیگر را صید می کند و می خورد، مانند گنجشک و عقاب، گربه و موش
در زندگی انگلی، موجود انگل، از میزبان به عنوان منبع غذایی استفاده می کند.
انگل می تواند داخلی یا خارجی باشد. مانند کرم آسکاریس و کرم کدو که انگل داخلی (دستگاه گوارش)، زالو و شپش که انگل خارجی (پوست بدن) هستند.
بعضی انگل ها مانند پشه، انگل موقتی هستند، زیرا تا مدتی خود میزبان را می خورند و بعضی دیگر، انگل های دائمی هستند. مانند انگل های روده ای. بعضی از انگل ها، موجب مرگ میزبان می شوند.
تصویر های زیر برخی محیط ها را نشان می دهد. کدام محیط را انسان ساخته است؟ تصویر شماره (3)
کدام به طور طبیعی وجود دارد؟ تصویر شماره (1)
این محیط ها چه تفاوتی با هم دارند؟ محیط طبیعی زیستگاه جانوران و گیاهان متنوع است. محیطی که انسان می سازد (محیط مصنوعی) آسیب پذیرتر است و تنوع جانوران و گیاهان آن کم است.
پاسخ پژوهش کنید صفحه 87
مسئولیت حفظ محیط های طبیعی در کشور ما بر عهده ی چه سازمان هایی است؟ سازمان حفاظت محیط زیست
چه شغل هایی در ارتباط با معرفی و حفظ محیط های طبیعی وجود دارد؟ جنگل بانی، کارکنان، سازمان حفاظت محیط زیست.
نکته: اگر قطع درختان در جنگل ها به همین سرعت ادامه یابد، نیمی از جنگل های کره زمین حداکثر تا 20 سال آیند از بین خواهند رفت.