ادبیات پایه نهم (حکایت شو، خطر کن)

حکایت از کتاب چهار مقاله است نوشته نظامی عروضی که از شاعران قرن ششم هجری می باشد،  چهارمقاله شامل چهار گفتار از دبیران، شاعران، منجمان و طبیبان است که نام قبلی این کتاب مجمع النوادر بوده است. 

متن: امیر خراسان را.... دو بیت بود. 

معنی روان متن : از امیر خراسان پرسیدند که تو شخصی تهیدست بودی و کار بی ارزشی داشتی چگونه به امیری خراسان سیدی؟

گفت: یک روز دیوان اشعار حنظله باد غیسی را می خواندم به این دو بیت رسیدم: 

اگر بزرگی و سروی در دهان شیر باشد برو و اقدام به کار خطرناک کن  و آن را از دهان شیر بگیر. 

یا باید بزرگی و ارجمندی و ثروت و مقام بیابی یا این که مثل مردان بزرگ با مرگ  روبه رو شوی. 

انگیزه ای  در دلم پیدا شد که اصلا نتوانستم  به وضعیتی که داشتم راضی باشم تمام ثروتم را فروختم و اسبی خریدم  و از سرزمین خود سفرکردم. به حکومت صفاریان پیوستم  هر روز عظمت و مقام و لشکر من بیش تر  می شد و کم کم در کارهایم پیشرفت و ترقی کردم  تا همه خراسان را تحت فرمان  خود در آوردم  علت این کار  تاثیر این دو بیت  در من بود. 

دانش ادبی: کام شیر (تکرار) / کام شیر بجوی (کنایه از کاری خطرناک و دشوار انجام بده) 

دانش زبانی: جمله اول چهار جزئی با مفعول و متمم (امیر: متمم / جمله بعد  مفعول برای پرسیدن / شغلی پست: ترکیب وصفی و مفعول) / شغل (موصوف) / پست (صفت بیانی پسین) / چون (قید پرسشی) / روزی (قید زمان) / همی خواندم (ماضی استمراری) / مهتری (مشتق) / کام در مصرع اول (متمم) با دو حرف اضافه (در، بر) که مربوط به سبک قدیم است / شو (فعل امر) / خطر کن و بجوی (فعل امر) / بزرگی (مشتق) / رویاروی (مشتق مرکب)